Kultura człowieka

Istotną dziedziną w ludzkiej działalności jest kultura. Termin ten pochodzi od łac. cultivare – uprawiać. Pierwotnie słowo cultura odnosiło się do uprawy roli lub hodowli. Oznaczało ono przekształcenie przez ludzką pracę naturalnego stanu zjawisk przyrody w stan bardziej pożądany i użyteczny dla człowieka. Jednak dość wcześnie zaczęto go stosować metaforycznie do innych dziedzin, w których starania ludzkie prowadzą do poprawy stanu wyjściowego.

W powszechnym pojęciu słowo „kultura” często jest kojarzone z pewnymi formami sztuki: operą, baletem, muzeami. Za osobę kulturalną uważa się kogoś, kto jest wykształcony, posiada ogładę towarzyską, zna się na sztuce oraz potrafi docenić jej wartość. Każdy rodzący się człowiek wchodzi już w pewną kulturę. Poznaje ją, przyjmuje i w niej działa. W swym życiu poznaje również inne kultury, na które się otwiera lub zamyka, ale zawsze jako przedstawiciel i nosiciel jakiejś kultury. Jest to bowiem fakt związany z ludzką osobą.

W kulturze najważniejsze są wartości, to właśnie one są u podstaw jej istnienia. Możemy powiedzieć, że świat kultury to świat wartości. Od nich zależy np. polski czy też europejski (niemiecki, rosyjski) styl życia, zachowanie, treści i formy wytworów kulturowych. S. Kowalczyk słusznie zauważa, że „nie ma kultury bez wyższych wartości, ani też nie jest możliwe realizowanie takich wartości poza kulturą czy tym więcej wbrew kulturze. Kultura sprowadza się w swej istocie do kultywowania życia duchowego. Kultura jest całokształtem wartości, które człowiek jako osoba rozpoznaje, ceni, pragnie i realizuje” [1].

Kulturę europejską, w sposób nieznany innym kulturom, ukształtowała najwyższa wartość moralna – miłość. Europejskie pojmowanie dobra, prawdy, piękna, etyki i moralności zostało ukształtowane przez chrześcijaństwo. Chrześcijańska caritas od dwóch tysięcy lat przenika dzieła artystyczne. Twórcy dzieł sztuki w Ewangelii odnajdywali dla siebie źródło inspiracji.

W kulturze, w której nie ma miejsca dla Boga, podważana jest prawda obiektywna, co pociąga za sobą podważenie innych wartości, takich jak: miłość, dobro, sprawiedliwość. Człowiek zatraca wrażliwość na wartości moralne.

Zadaniem wszystkich chrześcijan jest realizować soborowy postulat chrystianizacji kultury. Papież Jan Paweł II postulował: „Kościół szanuje wszystkie kultury i żadnej z nich nie narzuca swojej wiary w Jezusa Chrystusa, zachęca jedynie wszystkich ludzi dobrej woli do popierania prawdziwej cywilizacji miłości, opartej na ewangelicznych wartościach braterstwa, sprawiedliwości i godności dla wszystkich” [2].

[1] S. Kowalczyk, Filozofia kultury. Próba personalistycznego ujęcia problematyki, Lublin 2005, s. 54.
[2] Jan Paweł II, Wiara i kultura – dokumenty, przemówienia, homilie, Rzym-Lublin 1988, s. 278.