Smutek w czasach kryzysu

Kryzys finansowy, koniec dobrej koniunktury, ograniczenie produkcji, zwolnienia grupowe i brak perspektyw na znalezienie nowego zatrudnienia sprawiają, że dużo ludzi odczuwa obniżenie stopy życiowej, lęk, niepewność przyszłości. Sprzyja to problemom psychicznym, które w ostatnim czasie przybrały wręcz formę epidemii.

WHO już w ubiegłym roku ostrzegało, że globalny kryzys finansowy grozi większą liczbą zaburzeń psychicznych. Wtedy mało kto jeszcze podejrzewał, jak długotrwałe i poważne mogą być perturbacje finansowe i jak dalekosiężne skutki spowodują. Stres, niepewność jutra inicjują zaburzenia psychiczne. Przez cały świat dotknięty kryzysem przelewa się fala nowych zachorowań. W Polsce oddziały psychiatryczne pękają w szwach. Normą jest, że pacjenci leżą na dostawkach wciskanych do sal i na korytarzach. Jeśli sytuacja na rynku finansowym się nie poprawni, będzie jeszcze gorzej.

– Jesteśmy jedynym szpitalem przyjmującym chorych z zaburzeniami psychicznymi z Poznania i okolic. Pełnimy stały ostry dyżur. W ostatnich trzech miesiącach liczba porad w izbie przyjęć wzrosła nawet o 30 procent. Dominują problemy psychiczne ewidentnie związane z obecnym kryzysem. Przeważają zaburzenia lękowe, nerwice i depresja, więcej jest też osób z problemem alkoholowym, co może mieć związek z próbą „leczenia” się na własną rękę – mówi prof. Andrzej Rajewski, kierownik Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Poznań, jak wiele innych miast w Polsce, ma niedobór łóżek psychiatrycznych. Jest ich przynajmniej o połowę za mało w porównaniu z zaleceniami narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego. Klinika Psychiatryczna przy ul. Szpitalnej jest pełna, pacjenci kierowani są więc do szpitali w Gnieźnie i Kościanie, gdzie też już brakuje miejsc. Części chorych nic poważnego nie dolega, ale uciekają w chorobę, bojąc się zwolnienia z pracy lub chcą w ten sposób otrzymać rentę. Są to sprawy bardzo delikatne, bo często pacjenci rzeczywiście wierzą, że są chorzy.

Częste są skargi na złe samopoczucie, kłopoty z koncentracją, rozdrażnienie, niemożność wywiązywania się ze swych obowiązków. W odczuciu tych osób naprawdę coś im dolega. W sytuacji trudnej psychicznie, jaką jest utrata pracy czy popadnięcie w długi, wszelkie dolegliwości stają się bardziej dokuczliwe. Pojawia się nie tylko obniżenie nastroju, ale też kłucie w okolicach serca, napięciowe bóle głowy. W normalnych warunkach, gdyby pacjenci mieli dobrą pracę i płacę, nie myśleliby o tym albo starali się sami zwalczyć niepokojące symptomy, a w trudnym położeniu wyolbrzymiają istniejące objawy. Zawsze łatwiej powiedzieć, że się ma depresję, niż przyznać, że kłopoty nas przerosły, nie radzimy sobie z trudnościami.

Dwa tygodnie smutku to norma

– Depresja to stan obniżonego nastroju z wyraźną niemożnością cieszenia się z czegokolwiek. Stan ten musi trwać przynajmniej dwa tygodnie. Nie ma depresji osoba, która martwi się, bo nie może znaleźć pracy, nie wie, czy utrzyma rodzinę, jest przygnębiona, ale gdy spotka się z przyjacielem i np. wybiorą się razem do kina na komedię, to jej nastrój się poprawi. W depresji taka nawet niewielka poprawa nastroju jest niemożliwa – mówi prof. Andrzej Rajewski.

W opinii psychologów najgorzej kryzys znoszą osoby średniozamożne. Menedżerowie i osoby na eksponowanych stanowiskach nawet jeśli stracą pracę, nie wpadają w poważne przygnębienie. Zwykle mają odłożone jakieś środki, by móc przeczekać trudny okres i spokojnie szukać nowej, dobrze płatnej pracy przez pół roku albo i rok. Biedni są często trochę przyzwyczajeni do biedy, jakby nieco uodpornieni na problemy finansowe.