Jeden głos, wiele sposobów

A zatem wiele sposobów przekazu stanowi jeden głos Pana i Zbawiciela obecnego w swoim Kościele. Ks. prof. Hryniewicz wyraża przekonanie, że Chrystus jest co prawda „ostateczną pełnią objawienia Boga względem ludzi... ale nie jest to pełnia absolutna”, a jedynie „pełnia historyczna”.

To oczywiste, że nasze możliwości poznania pełni na miarę Boga są ograniczone i zmierzają do pełni, którą osiągniemy przy końcu dziejów. Nie zwalnia nas to jednak z dociekania, by na płaszczyźnie wiary usiłować poznać to, co Bóg pragnął nam przekazać jako swoją prawdę określającą zarówno całą kondycję człowieka, jak i Kościół, jako instytucję zbawczą, który – podobnie jak Chrystus – ma wymiar Boski, jak i ludzki.

Przyjęte aktem wiary spojrzenie z „perspektywy odgórnej” na prawdę „odsłoniętą” przez Boga w Jezusie Chrystusie, który na równi z Bogiem „jest drogą, prawdą i życiem”

(J 14, 6), stanowi dopełnienie ludzkich wysiłków zmierzających do poznania objawienia, które w Chrystusie otrzymało swój ostateczny i definitywny historyczny kształt. Oficjalnym adresatem i depozytariuszem tego właśnie objawienia jest Kościół. Stąd oficjalne instytucje Kościoła mają też pełne prawo do wiążącej interpretacji, która w sposób zasadniczy różni się od indywidualnych wyjaśnień poszczególnych teologów.

Bez „twardych procedur”

Kongregacja korzysta co prawda z pomocy najwybitniejszych współczesnych teologów w interpretacji depozytu objawienia, podaje ją jednak jako wiążącą naukę Kościoła. Ostatecznie każdy oficjalny dokument KNW jest przedkładany papieżowi i przez niego zatwierdzony. W rozważaniach teologicznych należałoby tę różnicę wyraźniej zauważyć i uwzględnić. Stawianie na równi oficjalnej interpretacji Kościoła z dociekaniami teologicznymi pojedynczych teologów musi od strony metodologicznej budzić zastrzeżenia.

Dla ścisłości należy także wyjaśnić, czego dotyczy interwencja abp. Angela Amato. Otóż stwierdza on, że „z teologicznego punktu widzenia artykułowi brak w pewnych aspektach naukowej i metodologicznej ścisłości, a ponadto napisany jest on językiem emocjonalnym, w którym pobrzmiewa mały szacunek dla autorytetu”.

Nie chodzi więc w tym wypadku o „oskarżenie o odstępstwo” ani tym bardziej o potępienie błędnej nauki, która zawsze jest przedmiotem skrupulatnych badań ze strony Kongregacji i nigdy nie odbywa się bez udziału zainteresowanego, ale – jak sądzę – o stosunkowo delikatne zwrócenie uwagi na braki metodologiczne i brak ścisłości naukowej „w pewnych aspektach”, a nie w całości.

Podzielam w tym względzie zdanie prof. Józefa Majewskiego, który pisze, iż „fakt, że Kongregacja zdecydowała się na kontakt z polskim Oblatem za pośrednictwem jego przełożonego, zdaje się świadczyć o tym, że liczyła ona na polubowne załatwienie sprawy, bez rozgłosu i wszczynania »twardych procedur«” („Historia pewnej ingerencji”, TP 39/2008).

Nie bardzo jest więc na miejscu odwoływanie się do niechlubnych tradycji „nieprawdopodobnego reżimu: policyjnego, autokratycznego, totalitarnego i kretyńskiego” byłego świętego Oficjum.

Można jedynie ubolewać, że sprawa – prawdopodobnie wbrew intencjom Autora – nabrała nie tylko tak wielkiego rozgłosu, ale została dzięki szczególnym okolicznościom medialnie wyolbrzymiona. Dotknąłem tu tylko niektórych aspektów zagadnień poruszanych przez ks. prof. Hryniewicza, natomiast zapoznanie się z pełną treścią artykułu pozwala stwierdzić, że jego emocjonalny charakter, brak „metodologicznych ścisłości” w niektórych aspektach, a także mały szacunek dla autorytetu obecne są w tekście.

Sam Autor przyznaje zresztą częściowo słuszność niektórym zarzutom. Dramatyzmu całej sytuacji dodaje jeszcze fakt, że Ksiądz Profesor walczy dziś z ciężką chorobą i być może nie ma już możliwości, aby zrewidować i pogłębić niektóre ze swoich stwierdzeń.