Pożegnanie „czarnego papieża”

Po dwudziestu czterech latach [1] sprawowania urzędu przełożonego generalnego Towarzystwa Jezusowego Peter-Hans Kolvenbach SJ zdecydował się złożyć dymisję, robiąc wyjątek od reguły zakonnej, która przewiduje dożywotnie pełnienie tej funkcji. W przyszłym roku, o. Kolvenbach, dwudziesty dziewiąty przełożony generalny Towarzystwa Jezusowego, znajdzie się więc w tak zwanej galerii potworów. W ten nieco żartobliwy sposób sam Ojciec Generał określa ekspozycję portretów groźnie wyglądających jezuitów – następców św. Ignacego Loyoli. Do niedawna obrazy te wisiały na ścianach korytarza czwartego piętra Kurii Generalnej w Rzymie, gdzie znajduje się także biuro przełożonego generalnego. Następnie zostały one przeniesione do auli, w której odbywają się kongregacje generalne. Tu poprzednicy o. Kolvenbacha będą czuwać nad obradami XXXV Kongregacji Generalnej, którą Ojciec Generał zwołał na styczeń 2008 roku. Ponad dwustu dwudziestu jezuitów, delegatów z całego świata, wybierze wówczas nowego generała. Delegaci będą się również zastanawiać nad starymi i nowymi wyzwaniami, którym jezuici muszą stawić czoło, a także nad podjęciem decyzji, które sprawią, że działania apostolskie zakonu będą lepsze i bardziej skuteczne, mimo zmniejszającej się liczby jezuitów.

Podczas prawie dwudziestu czterech lat rządów o. Kolvenbach z mądrością kierował Towarzystwem Jezusowym, starając się zachować równowagę pomiędzy coraz większą współpracą ze świeckimi a ważną i tradycyjną działalnością – pracą naukową i wykładami na uniwersytecie, oraz broniąc, wbrew obawom niektórych ludzi Kościoła i konserwatywnych polityków, zaangażowania w sprawy społeczne i niełatwe zagadnienia teologiczne. Poniżej publikujemy wywiad z o. Kolvenbachem, w którym oprócz wyjaśnienia, dlaczego zdecydował się na złożenie dymisji, mówi także o stojących przed zakonem i Kościołem wyzwaniach.

Zwołana przez Ojca XXXV Kongregacja Generalna Towarzystwa Jezusowego, która rozpocznie się w Rzymie w styczniu 2008 roku, zajmie się, między innymi, wyborem Ojca następcy. Co przemawia za zmianą jezuickiej reguły przewidującej jak dotąd dożywotnie sprawowanie urzędu generała?

Nasze Konstytucje mówią o możliwości złożenia dymisji przez przełożonego generalnego, jeśli nie jest on w stanie dłużej odpowiedzialnie pełnić swojego urzędu. Może być to związane na przykład z podeszłym wiekiem i złym stanem zdrowia. Poprzedni przełożeni generalni, którzy nie mogli korzystać z dobrodziejstw współczesnej medycyny, rzadko przekraczali siedemdziesiąty rok życia. Mój bezpośredni poprzednik, o. Pedro Arrupe, przedstawił prośbę o zwolnienie z pełnionej funkcji w wieku siedemdziesięciu trzech lat. Kiedy w styczniu 2008 roku złożę dymisję przed Kongregacją Generalną, będę miał już lat osiemdziesiąt.
Ojciec Święty, prowincjałowie i konsultorzy, czyli doradcy prowincjałów, czuwają, aby przełożony generalny pełnił swoją misję, dopóki jest to możliwe. Dla wspólnoty zakonnej napływ nowych sił jest jednak zawsze prawdziwą łaską od Pana Boga. [...]

Czy podejmując decyzję o złożeniu dymisji, pytał Ojciec o zgodę Papieża?

Rozmawiałem na ten temat już z Janem Pawłem II. Poprosił mnie wówczas, bym – zanim podejmę decyzję o złożeniu dymisji i poinformuję o tym Towarzystwo – najpierw porozmawiał o tym z nim. Oczywiście w tej sprawie konsultowałem się także z Benedyktem XVI, który przychylnie ustosunkował się do mojej prośby i decyzji.

[1] L'addio del papa nero, „Jesus”, Italia, 3/2007.