Cyryl i Metody, czyli Msza w języku pogan

kłopoty Metodego

Metody po śmierci Cyryla wrócił do Panonii jako legat apostolski. Ok. 870 r. ponownie przybył do Rzymu, by otrzymać od papieża Hadriana II sakrę biskupią oraz nominację na metropolitę Sirmium (w Państwie Wielkomorawskim). Obecnie jest to, leżąca w Kosowie, Mitrovica. W ramach metropolii znalazła się również Panonia, należącą dotąd do niemieckich biskupstw. Decyzja ta wywołała konflikt z franko-niemieckim episkopatem.

Niemcy, przy pomocy księcia Świętopełka, wroga i bratanka Rościsława, uprowadzili św. Metodego, postawili go przed sądem biskupów bawarskich, a następnie uwięzili w jednym z niemieckich klasztorów. Metody przebywał w nim dwa i pół roku. Uwolniono go dzięki interwencji papieża Jana VIII. Aby wyjaśnić powody napiętej sytuacji, Metody został wezwany do Rzymu. Papież, pragnąc nieco załagodzić konflikt z niemieckim episkopatem, na pewien czas zakazał sprawowania uroczystej liturgii mszalnej w języku słowiańskim.

Wkrótce jednak ponownie poparł formy chrystianizacji Słowian opracowane przez braci sołuńskich, a w obronie św. Metodego wystosował do Świętopełka bullę Industriae tuae. Potwierdził w niej prawa arcybiskupie św. Metodego (arcybiskup Moraw, ale już nie Panonii) i urząd legata apostolskiego dla ewangelizacji Słowian zaaprobował także używanie języka słowiańskiego w liturgii pod warunkiem, że przy uroczystej celebrze Ewangelia odczytywana będzie najpierw w języku łacińskim, a dla księcia Świętopełka i jego dworu liturgię sprawować się będzie nadal po łacinie. Mimo dalszych intryg niemieckiego duchowieństwa, a zwłaszcza biskupa Wichinga, którego stolicą była leżąca dziś na terenie Słowacji Nitra, św. Metody rozwijał działalność apostolską również poza granicami metropolii. Około 880 r. ochrzcił księcia czeskiego Borzywoja i jego żonę Ludmiłę.

W latach 881-882 Metody udał się do Konstantynopola, odwiedzając po drodze bałkańskich Słowian. W stolicy został uroczyście przyjęty zarówno przez cesarza, jak i patriarchę. Po powrocie na Morawy „porzuciwszy wszelki zgiełk życia i troski swe Bogu ofiarując (...) przełożył najpierw w krótkim czasie całkowicie wszystkie Księgi Pisma Świętego z wyjątkiem Machabejskich z języka greckiego na słowiański. Pierwej bowiem był przełożył razem z Filozofem tylko Psałterz, Ewangelię, apostoł i wybrane nabożeństwa kościelne. Wtedy zaś reguły prawa kościelnego i księgi Ojców przełożył".

Metody zmarł w 885 r. Wedle tradycji miał zostać pochowany w Welehradzie na Morawach. Na swego następcę wyznaczył Gorazda Morawianina.

Niestety, wraz ze śmiercią Metodego nasiliła się antysłowiańska działalność biskupa Wichinga. W jej wyniku papież Stefan V zakazał używania liturgii słowiańskiej. Zaś uczniowie Cyryla i Metodego zostali wygnani z Moraw. Byli prześladowani i więzieni, a niektórzy z nich zostali sprzedani jako niewolnicy i wywiezieni do Wenecji. Tam wykupił ich pewien wyższy urzędnik z Konstantynopola, który pozwolił im powrócić do krajów słowiańskich na Bałkanach.

Przygarnięci w Bułgarii, mogli nadal prowadzić misję zapoczątkowaną przez Metodego i głosić Ewangelię na ,,ziemi ruskiej". Jeszcze przez kilka wieków w różnych miejscach Słowiańszczyzny istniały cyrylo-metodiańskie klasztory. W tym jeden w Krakowie. Królowa Jadwiga i król Władysław Jagiełło ufundowali w 1390 r. na Kleparzu jeden taki klasztor. Dziś fundację tę upamiętnia tylko nazwa: Plac Słowiański.

Działalność misjonarska świętych Cyryla i Metodego była pierwszą skuteczną ewangelizacją Słowian. Bracia pozostawili po sobie także wiele tekstów - oprócz tłumaczeń tekstów biblijnych i liturgicznych także dyskusje teologiczne z muzułmanami i wyznawcami judaizmu oraz wystąpienie przeciw obrazoburcom w Konstantynopolu. Cyrylemu przypisuje się także autorstwo „Progłasu", czyli poetyckiego wstępu do Ewangelii, podkreślającego słowiańską świadomość narodową i „Odnalezienie" - opis odkrycia relikwii Klemensa I.

Cyryl i Metody wkrótce po śmierci zostali kanonizowani przez patriarchę Konstantynopola. Jan Paweł II31 grudnia 1980 r. ogłosił ich współpatronami Europy. Jak pisał w encyklice Slavorum Apostoli: „Chrystianizacja ludu nie byłaby skądinąd możliwa bez posługiwania się językiem rodzimym. (...) Słusznie więc święci Cyryl i Metody zostali uznani przez rodzinę ludów słowiańskich za ojców zarówno ich chrześcijaństwa, jak też ich kultury".