Prawo do aborcji?

Polska

W Polsce w myśl ustawy z 1993 r. aborcji można dokonać, gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety, w przypadku prawdopodobieństwa ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby lub gdy ciąża powstała w wyniku gwałtu. Każdy z tych powodów z punktu widzenia prawa naturalnego, którego fundamentalną wartością jest prawo do życia, jest niedopuszczalny. Odmienną sytuacją jest śmierć dziecka, w wyniku podejmowanej próby ochrony życia matki (np. w wyniku reakcji na podanie danego leku). W każdym innym przypadku – nawet jeśli życie matki naraża się w ten sposób na niebezpieczeństwo, nie można podjąć decyzji o zabiciu drugiego człowieka, nawet w fazie początkowej jego życia. „Jeśli natomiast chodzi o przyszłą ułomność dziecka – czytamy w Deklaracji o przerywaniu ciąży Kongregacji Nauki Wiary – to nikt, nawet jego ojciec czy matka, nie może wystąpić, nawet jeśli znajduje się ono w stadium embrionalnym, by w jego imieniu wybrać śmierć zamiast życia. Samo dziecko, gdy dojdzie do wieku dojrzałego, nigdy nie będzie miało prawa do zadania sobie śmierci. Życie bowiem jest dobrem zbyt podstawowym, by można je było zestawić z największymi nawet stratami”. Natomiast co do trzeciego wyjątku w prawie polskim należy stwierdzić, że na śmierć skazuje się niewinną ofiarę gwałtu, podczas gdy sprawcy grozi maksymalnie 12 lat pozbawienia wolności.

Prawa reprodukcyjne

Instytucje międzynarodowe starają się zapewniać coraz szerszy dostęp do aborcji przez wpływ na ustawodawstwa wewnętrzne. Nie dokonuje się to jednak wprost, lecz w zawoalowanej formie, pod niewinnie brzmiącymi hasłami tzw. praw reprodukcyjnych. Poza pewnymi słusznymi postulatami, pod tym hasłem kryje się także aborcja. ONZ uznaje prawa reprodukcyjne kobiet za integralną część podstawowych praw człowieka, zalecając ułatwienie dostępu do aborcji. Po raz pierwszy oficjalnie zaczęto o nich mówić na Międzynarodowej Konferencji na rzecz Ludności i Rozwoju w Kairze w 1994 r. oraz Światowej Konferencji na rzecz Kobiet w Pekinie w 1995 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje zdrowie reprodukcyjne jako „stan pełnego dobrostanu we wszystkich sprawach związanych z układem rozrodczym. Zdrowie reprodukcyjne oznacza, że ludzie mogą prowadzić satysfakcjonujące i bezpieczne życie seksualne oraz że mają zdolność do reprodukcji, jak również swobodę decydowania o tym, czy, kiedy i ile chcą mieć dzieci. Obejmuje prawo mężczyzn i kobiet do informacji i dostępu do bezpiecznych, efektywnych, przystępnych i akceptowalnych metod regulacji płodności, zgodnych z ich wyborem”. Wśród tych „metod regulacji płodności” rozumie się także aborcję.

Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Wobec Kobiet w Rekomendacji z 1999 r. stwierdza, że państwa powinny zapewnić pierwszeństwo zapobieganiu niechcianych ciąż przez środki planowania rodziny oraz edukacje seksualną oraz „jeżeli jest to możliwie, prawa kryminalizujące aborcje powinny zostać zmienione w celu likwidacji środków karnych nakładanych na kobiety, które poddają się aborcji”. Z kolei w tzw. instruktażu aborcyjnym z 2003 r. WHO rekomenduje, że „usługi aborcyjne” powinny być zagwarantowane w systemie opieki zdrowotnej.

W Raporcie Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych z 2005 r. określono prawa reprodukcyjne jako prawa człowieka, które wywodzą się z założenia, że „wszyscy ludzie mają prawo do podejmowania decyzji w wolności od dyskryminacji, przymusu i przemocy. Oznacza to również prawo wszystkich ludzi do ochrony przed nieplanowaną ciążą”.

„Aborcja prawem człowieka”

W ostatnim czasie aborcję nie tylko forsuje się w ramach propagowania praw reprodukcyjnych, ale usiłuje się ją bezpośrednio określić jako prawo człowieka. W czerwcu tego roku Navanethem Pillay, komisarz ONZ ds. praw człowieka, na posiedzeniu Rady Praw Człowieka ONZ, zaproponowała określić aborcję jako prawo człowieka oraz umieścić powszechny dostęp do niej wśród Milenijnych Celów Rozwoju, które państwa ONZ zobowiązały się osiągnąć do 2015 r. Piąty z nich mówi o poprawie opieki zdrowotnej nad matkami. Jednak szczyt ONZ w tej sprawie we wrześniu br. nie przyjął zapisu o aborcji jako powszechnym prawie człowieka. Z kolei w marcu 2009 r. tylko dzięki sprzeciwie Polski zablokowano podobny zapis na forum Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ. Podobne starania mają jednak dalej miejsce. Brigitta Ohlsson, członkini szwedzkiej Liberalnej Partii Ludowej, zamierza uzyskać milion podpisów pod europejską inicjatywą obywatelską, skłaniającą państwa Unii Europejskiej do akceptacji aborcji jako prawa kobiety.