Historia dziennikarza, któremu zwierza się Joseph Ratzinger

W życiu człowieka są momenty i wydarzenia, które radykalnie zmieniają jego los. W życiu Petera Seewalda takim wydarzeniem było spotkanie z kard. Josephem Ratzingerem. W 1993 r. Seewald pracował w znanym niemieckim dzienniku „Süddeutsche Zeitung”, który miał również cotygodniowy, ilustrowany dodatek. W redakcji postanowiono opublikować właśnie w magazynie wywiad z prefektem Kongregacji Nauki Wiary kard. Josephem Ratzingerem, Bawarczykiem. Dla Niemców była to postać bardzo kontrowersyjna – gdy był arcybiskupem Monachium, przylepiono mu etykietkę „Panzerkardinal”, a gdy Jan Paweł II wezwał go do pracy w Kongregacji Nauki Wiary, jego rodacy dali mu przydomek „Grosse Inquisitor”. Jednym słowem, dla większości Niemców nie była to postać sympatyczna – katolickiego Kardynała nie lubili nie tylko protestanci, ale i sami katolicy. Ten negatywny osąd wypływał zarówno z atmosfery kulturalnej ówczesnych lat, jak i z wielkiej religijnej ignorancji – Seewald żartował, że w owych czasach człowiek, który pamiętał niektóre z 10 przykazań Bożych, uchodził za eksperta z teologii.

Pierwszy wywiad z „pancernym Kardynałem”

Peter Seewald urodził się w 1954 r. w katolickiej rodzinie w Passau. W dzieciństwie uczęszczał na Msze św., co więcej – służył jako ministrant, lecz w wieku 19 lat zerwał całkowicie z Kościołem, gdyż zafascynowała go ideologia marksistowska – w 1976 r. założył nawet lewacki tygodnik. Jego fascynacja marksizmem wkrótce jednak minęła – porzucił aktywną działalność polityczną i zaczął karierę dziennikarską. Pracował w „Der Spiegel”, „Die Stern” i we wspomnianej już gazecie „Süddeutsche Zeitung”. W sercu miał pustkę ideologiczną i pewien niepokój, który zmuszał go do zadawania sobie pytań o sens życia. Zlecenie przeprowadzenia wywiadu z kard. Ratzingerem przypadło właśnie w momencie egzystencjalnego kryzysu. W pierwszym momencie Seewald nie chciał się podjąć tego zadania – był pełen uprzedzeń, tak jak inni niemieccy dziennikarze. Przyznał, że w owym czasie prasa niemiecka reagowała na Ratzingera jak byk na czerwoną płachtę i w stosunku do Kardynała oraz spraw Kościoła ukazywała niepokojący i niebezpieczny brak etyki zawodowej. W końcu jednak postanowił przeprowadzić wywiad i zaczął się do niego solidnie przygotowywać. Dużo czytał, prowadził rozmowy zarówno ze zwolennikami, jak i z krytykami Ratzingera, po czym w wyznaczonym terminie pojechał do Rzymu. Miał głowę pełną tego wszystkiego, co przeczytał, lecz w ostatniej chwili postanowił ustawić wywiad całkowicie inaczej, zadając Kardynałowi proste, zdecydowane pytania, w nadziei, że otrzyma „naprawdę nowe odpowiedzi”. Dziś wstydzi się nieco, że w jego pierwszym wywiadzie było pełno prowokacyjnych pytań, odzwierciedlających antykatolickie i antyratzingerowskie uprzedzenia. Seewald myślał, że jest to pierwsze i ostatnie spotkanie z kard. Ratzingerem.

Wspólne książki

Wkrótce po ukazaniu się wywiadu jedno z niemieckich wydawnictw zaproponowało dziennikarzowi napisanie książki-wywiadu z Prefektem Kongregacji Nauki Wiary. Dziennikarz miał wiele wątpliwości, chociaż sam projekt był fascynujący. W końcu jednak wysłał do Watykanu swe podanie – pozytywna odpowiedź przyszła po dwóch latach. I tak powstała ich pierwsza wspólna książka. Kard. Ratzinger tak o tym pisze w przedmowie do ich następnej książki: „W 1996 r. Peter Seewald zaproponował mi dłuższy wywiad na temat pytań, jakie współczesny człowiek kieruje do Kościoła i jakie nierzadko zagradzają mu drogę do wiary. Owocem naszej rozmowy była książka «Sól ziemi», którą wielu czytelników przyjęło z wdzięcznością jako pomoc w poszukiwaniach”. Sukces książki sprawił, że powstała następna książka-wywiad. Kard. Ratzinger tak o tym pisze we wspomnianym wstępie: „Znaczny i zaskakująco pozytywny odzew, z jakim spotkała się ta publikacja («Sól ziemi»), sprawił, że Peter Seewald zaproponował mi kolejny wywiad. W rozmowie tej mieliśmy rzucić światło na wewnętrzne problemy wiary, którą również wielu chrześcijan postrzega jako nieprzeniknioną gęstwinę – współczesnemu myśleniu niejedna z nauk wiary wydaje się trudna do zrozumienia i do przyjęcia”. Książka ta powstała dopiero w 2000 r., gdyż – jak wyjaśnia Kardynał – „planom tym początkowo stanął na przeszkodzie nawał moich obowiązków”. Seewald wybrał na miejsce spotkania klasztor Benedyktynów na Monte Cassino, gdzie Kardynał i dziennikarz pracowali od 7 do 11 lutego 2000 r., a owocem ich rozmów była druga książka – „Bóg i świat”.

Dlaczego kard. Ratzinger wybrał właśnie Seewalda? Oczywiście, pewną rolę odegrał język – rozmawiali ze sobą w ich ojczystym języku, w bawarskim dialekcie. Ale nie to było najważniejsze. Gdy spytano samego Kardynała, dlaczego udzielił wywiadów człowiekowi z komunistyczną przeszłością, który w 19. roku życia zerwał z Kościołem, odpowiedział, że to Opatrzność Boża postawiła na jego drodze takiego właśnie człowieka. Ratzinger wyjaśnia to także w książce „Bóg i świat”, gdy stwierdza, że „odmienność naszych rodowodów i naszej mentalności zrodziła rzeczywisty dialog, w którym tak owocna okazuje się nieupiększana prostota pytań i odpowiedzi”.