Historia dziennikarza, któremu zwierza się Joseph Ratzinger

Przemiana duchowa

Kontakty z Prefektem Kongregacji Nauki Wiary, studia i osobiste przemyślenia sprawiły, że po ukazaniu się pierwszej książki-wywiadu dla Seewalda rozpoczął się mozolny proces odzyskiwania wiary i powrotu na łono Kościoła. Nie obnosił się z tym publicznie, bo nie chciał, by jego nawrócenie traktowano jako cyniczny chwyt reklamowy. Nie zrezygnował ze swych młodzieńczych, „rewolucyjnych” ideałów, stwierdził jednak, że ideały katolickie są bardziej rewolucyjne od wszystkich ideologii, że to Kościół jest prawdziwym znakiem sprzeciwu, o czym świadczą jego słowa w rozmowie z Kardynałem: „Elementem misji Kościoła ewidentnie jest również duch sprzeciwu i wyzwania. Dzięki temu Kościół ma w sobie coś z buntu, radykalności, niedostosowania. Kościół, jeśli się nie mylę, zawsze pozostawał również w opozycji wobec dyktatury mód. W każdym razie Papież (Jan Paweł II – przyp. W. R.) za najważniejsze zadanie Kościoła uznał swe apostolskie «contradicitur» wobec świata. Sprzeciwiajmy się – woła Papież. Protest przeciw jedynowładztwu faktów, przeciw ekscesom materializmu, przeciw obłędowi świata bez moralności”.

Dla Seewalda przygoda zawodowa stała się również wielką przygodą duchową. Dziennikarz pragnął ją kontynuować – zamierzał przeprowadzić wywiad z Janem Pawłem II, któremu bardzo podobała się książka „Sól ziemi”. Poprosił nawet o wstawiennictwo kard. Ratzingera. Zrezygnował jednak z tego projektu, gdyż nie pozwalały na to zajęcia Papieża ani jego stan zdrowia. Powrócił do idei wywiadu z Papieżem, gdy na Katedrze św. Piotra zasiadł jego „stary znajomy”. Problem w tym, że w 2008 r. również znany włoski pisarz Vittorio Messori – autor słynnego „Raportu o stanie wiary”, pierwszej książki-wywiadu z kard. Ratzingerem – poprosił Benedykta XVI o wywiad. Papież jednak odmówił Messoriemu, motywując to brakiem czasu. Dwa lata później przyjął propozycję swego rodaka.

Praca nad wywiadem rzeką

Papież znalazł czas dla niemieckiego dziennikarza w czasie swych letnich wakacji w Castel Gandolfo, w ostatnim tygodniu lipca. Ustalono, że Seewald będzie spotykał się z Ojcem Świętym przez sześć kolejnych dni – za każdym razem mieli nagrać godzinną rozmowę. Dziennikarz liczył jednak, że uda mu się przeciągnąć spotkania z Papieżem i w związku z tym wyjawił zabawny szczegół – nagrywał wywiad na kilku magnetofonach cyfrowych i jednym klasycznym, z kasetą. Problem w tym, że po godzinie kaseta magnetofonowa kończyła się i magnetofon się wyłączał, wydając charakterystyczny dźwięk. Dla Benedykta XVI był to znak, że należy skończyć rozmowę. Dlatego też rezultatem spotkań było tylko sześć godzin nagrań, a nie siedem, na co liczył autor.

W wywiadzie dla Radia Watykańskiego Seewald wyjaśnił, że na początku uzgodniono, iż tematem wywiadu będzie pontyfikat Benedykta XVI (była to 5. rocznica wyboru kard. Ratzingera na papieża), również w świetle drugiej papieskiej książki o Jezusie. Sytuacja zmieniła się w związku z serią skandali, które wstrząsnęły Kościołem. Dlatego dziennikarz postanowił podjąć bieżące problemy, które bardziej interesowały światową opinię publiczną. Jednym słowem, przygotował pytania, które – jego zdaniem – ludzie chcieliby zadać Benedyktowi XVI. Mimo że podejmował trudne i delikatne problemy, „Ojciec Święty nie odrzucił żadnego pytania. To człowiek dialogu, nie jest dla niego problemem konfrontowanie się z krytycznymi pytaniami. Jednym słowem, była to całkiem otwarta rozmowa” – wyznał dziennikarz.

Oczywiście, rozmowa z Papieżem nie dotyczyła jedynie skandali w Kościele i jego kryzysu – jest tam też bilans pontyfikatu, a ostatnia, trzecia część książki to rozważania na temat przyszłości Kościoła.

Co naprawdę powiedział Papież

Pojawienie się książki-wywiadu Benedykta XVI poprzedziło opublikowanie w prasie kilku jej fragmentów. Szczególnie żywe reakcje wywołały słowa Papieża dotyczące prezerwatyw, które próbowano interpretować jako „rewolucyjną” zmianę stanowiska Kościoła i zerwanie z nauczaniem zawartym w „Humanae vitae”. Taką interpretacją oburzony był abp Rino Fisichella, który w czasie prezentacji książki w watykańskim Biurze Prasowym stwierdził, że „redukowanie całego wywiadu do kilku zdań wyjętych z kontekstu i z całości myśli Benedykta XVI jest obrazą inteligencji tego Papieża i instrumentalizacją jego słów”. Uczestniczący natomiast w prezentacji Seewald uznał, że kontrowersja wokół prezerwatyw świadczy o kryzysie współczesnego dziennikarstwa. „W tej książce podjęliśmy wiele istotnych kwestii, bardzo ważnych dla współczesnego, rozpadającego się świata. A dziś pół świata dyskutuje jedynie o prezerwatywie. Nie wydaje się wam to śmieszne czy wręcz upokarzające?” – pytał zgromadzonych dziennikarzy. Mimo tych manipulacji Seewald stwierdził, że jest optymistą, ponieważ czytelnik może wziąć do ręki książkę i osobiście przekonać się, co myśli Papież, „bez pośrednictwa mediów, które go korygują i interpretują na własny użytek”. Warto skorzystać z rady autora: zamiast czytać artykuły na temat „Światła świata”, przeczytajmy papieską książkę.

PAPIESKIE WYWIADY

Książka Benedykta XVI „Światło świata” nie jest pierwszą papieską książką-wywiadem. Za taką uchodzi książka „Dialogi z Pawłem VI”, która ukazała się w 1968 r.; nie jest to wywiad w ścisłym sensie tego słowa – to wypowiedzi Papieża spisane przez jego francuskiego przyjaciela Jeana Guittona, które Papież autoryzował.

Jan Paweł II udzielił dwóch obszernych wywiadów, których owocem były książki: „Nie lękajcie się!” André Frossarda (1982 r.) i „Przekroczyć próg nadziei” Vittorio Messoriego (1994 r.). W pewnym sensie za wywiad można uznać także książkę Jana Pawła II „Dar i tajemnica”, gdyż refleksje papieskie były zainspirowane pytaniami włoskiego dziennikarza Gian Franco Svidercoschiego.