Pamięć i nasze życie

Pozostając przy metaforze spektaklu: krytycy podnoszą, że pamięć o Janie Pawle II jest rytualna, dotyka powierzchni, ale już nie papieskiego przekazu, że Wojtyła nie jest w niej przywódcą duchowym, ale osobliwym celebrytą.

Bo to nie jest przekaz łatwy, teksty Papieża są po prostu trudne. Przeczyta je intelektualista, nie przeczyta osoba z podstawowym wykształceniem – i chyba nikt tego nie oczekuje. Nie jest to przekaz łatwy także w sensie moralnym, jako sposób życia. Jak głęboki jest to odbiór, będziemy się starali dociec w drugiej części badań CBOS i CMJP2. Generalnie jednak jestem sceptyczna wobec zarzutów, że nasza religijność jest powierzchowna, zwyczajowa, że pozostaje tylko kulturowym obyczajem. Być może potrafi to subiektywnie ocenić ksiądz w konfesjonale, ale nie ma możliwości ocenić tego socjolog czy publicysta. Nie mamy wglądu w duszę człowieka, a na pewno nie jest warunkiem wiary wysokie IQ czy rozległa wiedza teologiczna. Apostołowie byli ludźmi prostymi. Więc nie przesadzałabym z oczekiwaniami, że wierni będą dysponowali rozbudowanymi koncepcjami intelektualnymi, które zresztą w Kościele katolickim są, ale nie masowe – i w żadnym Kościele masowe nie są.

Jak w takim razie odbywa się przekaz pamięci o Janie Pawle II: na poziomie tzw. zwykłych ludzi czy elit i mediów?

Ta pamięć jest przekazywana i niejako przenosi się wielopoziomowo. I dzieje się to w skali masowej. Jeśli chodzi o wierność pamięci – nie odbywa się ona dzięki mediom. Przede wszystkim pracują tu Kościół i rodziny: Kościół jako instytucja i praktyki religijne wiernych. Ci, którzy są związani z Kościołem i praktykują, mają tę pamięć znacznie żywszą i głębszą niż inni, co wyraźnie widać w naszych badaniach.

Jak więc oceniana jest beatyfikacja Jana Pawła II?

Beatyfikację postrzegamy w różnych wymiarach. Deklarujemy, że to ważne wydarzenie przede wszystkim w wymiarze kraju (uważa tak 95 proc.) oraz rodzinnym i osobistym (83-85 proc.); w mniejszym stopniu uznajemy je za ważne dla Europy i świata (około 70 proc.). Najpierw więc jest kraj i rodzina – tak oceniamy istotność tego aktu dla życia społecznego.
 

Rozmawiał Tomasz Ponikło

Prof. Mirosława Grabowska, socjolog, dyrektor CBOS

Polacy o Janie Pawle II i beatyfikacji

Czy świadectwo życia i nauczanie Jana Pawła II w jakimś stopniu przyczyniły się do przemiany Pana(i) życia, czy raczej nie?
2005 r. Zdecydowanie tak i raczej tak – 70%
2011 r. Zdecydowanie tak i raczej tak – 58%

Czy zaliczył(a)by Pan(i) siebie do ludzi, którzy kierują się w życiu wskazaniami Jana Pawła II, czy raczej nie?
2005 r. Zdecydowanie tak i raczej tak – 84%
2011 r. Zdecydowanie tak i raczej tak – 66%

Czy w ciągu ostatniego roku wspominał(a) Pan(i) Jana Pawła II, rozmawiał(a) o nim, czy raczej nie?
2006 r. Bardzo często i często – 65%
Mija już sześć lat od śmierci papieża Jana Pawła II. Czy w tym czasie wspominał(a) Pan(i) Jana Pawła II, rozmawiał(a) o nim, czy raczej nie?
2011 r. Bardzo często i często – 51%

Czy w ciągu ostatniego roku modlił(a) się Pan(i) o beatyfikację Jana Pawła II, czy raczej nie?
2006 r. Bardzo często i często – 45%
Mija już pięć lat od śmierci papieża Jana Pawła II. Czy w tym czasie modlił(a) się Pan(i) o beatyfikację Jana Pawła II, czy raczej nie?
2010 r. Bardzo często i często – 28%
Projekt badawczy CBOS i Centrum Myśli Jana Pawła II dotyczący percepcji osoby Jana Pawła II i jego nauczania zrealizowany został w ramach badania „Omnibus”, 12-17 marca 2011 r. na liczącej 1109 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.