Czy będziemy kiedyś aniołami?

Czy to prawda, że ludzie, którzy po śmierci idą do nieba, stają się aniołami i mogą pełnić funkcję aniołów stróżów swoich bliskich?

Anna

Pogląd, że ludzie po śmierci stają się aniołami jest błędny, aczkolwiek dość rozpowszechniony. Zgodnie z chrześcijańską teologią człowiek nie może zostać aniołem, anielstwa także nie można zdobyć na drodze dokonywania dobrych uczynków. Koncepcja pośmiertnego „przeanielenia” ludzkiej duszy jest sprzeczna z nauką Kościoła, gdyż aniołowie powstali przed stworzeniem człowieka. Są to zupełnie inne kategorie bytów niż ludzie. Aniołowie nie są ludźmi bez ciał, tak jak ryby nie są ptakami bez skrzydeł. Są innym rodzajem, innym gatunkiem umysłu, czy inteligencji, tak jak człowiek jest innym gatunkiem zwierzęcia niż ryba. Po śmierci nie stajemy się aniołami. Nie zmieniamy gatunków. Nie ewoluujemy w kierunku aniołów, nawet jeśli przeszliśmy ewolucję od małp, ponieważ ewolucja jest tylko teorią dotyczącą pochodzenia gatunków biologicznych.

„Będą jak aniołowie”

Prawdopodobnie wpływ na taki pogląd miało błędne rozumienie słów Jezusa. Na pytanie saduceuszów, którzy chcieli zapędzić Jezusa w kozi róg i domagali się, aby wyjaśnił, czyją żoną będzie po zmartwychwstaniu kobieta, która po śmierci męża ponownie wyszła za mąż, Jezus odpowiedział: "Gdy powstaną z martwych, nie będą się ani żenić, ani za mąż wychodzić, alebędą jak aniołowie w niebie" (Mk 12, 25).Będą jak aniołowie, nie oznacza jednak, że będą aniołami!

Jak zatem należy rozumieć słowa Jezusa, że będziemy jak aniołowie? Musimy spojrzeć na kontekst. Saduceusze, którzy zadali Jezusowi pytanie, nie wierzyli w niebo, życie po śmieci, aniołów, cuda ani siły nadprzyrodzone. Pytanie, które zadali Jezusowi, dotyczyło małżeństwa. Wydawało im się, że wyśmiewają koncepcję zmartwychwstania, zadając Jezusowi pytanie o to, czyją żoną byłaby kobieta, która miała kolejno siedmiu mężów. W odpowiedzi Jezus po prostu stwierdził, że w niebie nikt się nie żeni. To właśnie w tym sensie będziemy jak aniołowie. Saduceusze nie pytali Jezusa o ciało w niebie. Gdyby o to spytali, nigdy nie odpowiedziałby im, że będziemy pozbawieni ciała jak aniołowie, gdyż sam wstąpił do nieba w swoim zmartwychwstałym ciele. Zmartwychwstanie ciała jest podstawowym dogmatem chrześcijańskim. Jest to jeden z artykułów najstarszego i najbardziej podstawowego wyznania wiary: Apostolskiego wyznania wiary.

Według legendy zapisanej w apokryfach żydowskich jedynie Henoch, który był siódmym patriarchą po Adamie i dostąpił wzięcia do nieba, został przemieniony w anioła Metatrona i tam pełni funkcję boskiego pisarza, zapisującego ludzkie czyny. Koncepcja ta jednak nie jest ani biblijna ani chrześcijańska, choć Księga Henocha jest w Kościele Etipskim uważana za część Biblii.Co ciekawe pogląd o aniołach jako zmarłych ludziach podzielają niektórzy protestanci, a i na cmentarzach katolickich na grobach dzieci możemy znaleźć zwyczajową formułę „Powiększył grono aniołków”, co jednak należy traktować oczywiście przenośnie, a nie teologicznie.

Ludzie-anioły w popkulturze

Przede wszystkim jednak w kulturze masowej bardzo często pojawia się utożsamianie anielskich istot z duchami zmarłych ludzi, którzy nie zdołali dokończyć czegoś przed śmiercią i znajdują się w stanie zawieszenia między dwoma światami. Aby przekroczyć niebiańską bramę muszą powrócić na ziemię, gdzie jako aniołowie stróżowie mają pomagać swoim bliskim, rozwiązać dawne problemy, czy też wyrównywać rachunki. Jest to motyw bardzo wielu filmów, gdyż daje nieograniczone rozwiązania fabularne. Taki anioł może bowiem pojawiać się w sytuacjach bez wyjścia na wzór antycznego deus ex machina i jednym gestem rozwiązywać najtrudniejsze problemy.

Z kolei w powieściach współczesnego francuskiego pisarza Bernarda Werbera ("Tanatonauci", "Imperium aniołów") jest opisany świat aniołów jako ludzi, którzy wyrwali się z cyklu reinkarnacji i osiągnęli niebo po uzyskaniu odpowiedniej ilości punktów. Aby przejść na wyższy etap rozwoju, muszą doprowadzić przynajmniej trzech podopiecznych na Ziemi do uzyskania statusu anioła.

Swedenborg

To oczywiście czysta fantastyka, ale korzeniami sięgająca do rozważań szwedzkiego mistyka Emanuela Swedenborga (1688-1772). Był on twórcą koncepcji angelologicznej, której centralnym punktem była wizja anioła właśnie jako ostatniego stadium duchowego rozwoju człowieka. Swedenborg uważał, że aniołowie są to po prostu duchy ludzi, którzy po śmierci osiągnęli niebo. Dopuszczał ponadto istnienie w zaświatach miast, dróg, ogrodów, a więc wszystkiego tego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni żyjąc na ziemi. Co więcej, Swedenborg, który twierdził, że osobiście rozmawiał z aniołami, przedstawił koncepcję niebiańskich małżeństw. Ludzie, którzy pokochali się na ziemi, brali w niebie ślub, w wyniku którego stawali się jednym aniołem. Koncepcje Swedenborga są nie do pogodzenia z teologią chrześcijańską i należy je traktować jako chybione, wystarczy jednak przyjrzeć się swoistej koncepcji anioła, z którą mamy do czynienia dziś, w obszarze kultury popularnej, zasilanej głównie przez kinematografię, by przekonać się, jak wielki wpływ na współczesne i popularne myślenie o aniołach ma swedenborgiańska koncepcja uczłowieczonego anioła. Kultura popularna wiele zawdzięcza szwedzkiemu mistykowi, choć odziera z ludzi-aniołów całą mistyczną otoczkę, pozostawiając postacie będące „ulepszonymi ludźmi”.

Pamiętajmy jednak, że dla nas podstawę stanowi Biblia i nauka Kościoła, a nie fantazje. Po śmierci nie staniemy się aniołami i nie będziemy też aniołami stróżami naszych bliskich, ale jeśli osiągniemy stan Nieba, będziemy mogli członków naszych rodzin wspierać modlitwą oraz jakoś uczestniczyć w ich życiu. To jest właśnie sens naszej wiary w świętych obcowanie.

Roman Zając e-mail: namor@kul.lublin.pl