Nie ma jak rodzina

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej to bez wątpienia jedna z najważniejszych i najbardziej oczekiwanych ustaw tej kadencji parlamentu. Ma ona na uwadze przede wszystkim dobro dziecka i w pierwszej kolejności zakłada wsparcie jego rodziny biologicznej. Wszystko po to, by dziecko zostało z rodzicami. Dopiero w przypadku zagrożenia jego życia lub zdrowia kierowane będzie ono do rodziny zastępczej.

Ustawa ma też doprowadzić do tego, aby z naszej rzeczywistości zniknęły domy małego dziecka. Jej twórcy liczą na to, że w Polsce znajdzie się odpowiednia liczba rodzin, które zechcą być rodzinami zastępczymi czy adoptować dzieci. Jednak, jak w przypadku każdej ustawy, także i ten projekt spotkał się z głosami krytyki.

Najważniejsze prawo dziecka

Wypowiadając się na temat ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Marek Michalak, rzecznik praw dziecka, zauważa, że jej projekt w sposób kompleksowy łączy i reguluje wszystkie zagadnienia wchodzące w skład systemu pomocy rodzinie. Po pierwsze, określa zasady i formy wspierania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu swoich funkcji opiekuńczo-wychowawczych. − Uważam, że bardzo dobrą stroną projektu tej ustawy jest położenie nacisku na rozwój wsparcia dla rodzin naturalnych w gminach – przyznaje Rafał Walter, dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Inowrocławiu i dodaje, że najważniejsze jest prawo dziecka do wychowywania się w rodzinie biologicznej.

Ustawa wprowadza też m.in. zmiany w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz kodeksie postępowania cywilnego. Dzięki nim nie będzie można odebrać rodzinie dziecka z powodów materialnych.

Asystent zawsze pomoże

Jednym z najważniejszych i najbardziej rewolucyjnych rozwiązań wprowadzanych przez ustawę jest funkcja asystenta rodziny. Ma on, według jej twórców, być przyjacielem i łącznikiem rodziny z tymi wszystkimi instytucjami, które mają jej służyć, bowiem nie każda rodzina potrafi do nich dotrzeć. Nadrzędnym zadaniem asystenta ma być niedopuszczenie do oddzielenia dziecka od rodziny lub, jeśli jest to już niemożliwe, doprowadzenie do jak najszybszego powrotu z tzw. pieczy zastępczej do rodziców. Współpracować on będzie maksymalnie z 20 rodzinami, a za jego pracę odpowiadać będzie gmina. Nierozstrzygniętą jeszcze kwestią pozostaje oferowane asystentowi wynagrodzenie. U rzecznika praw dziecka wątpliwości budzi także obniżenie wymagań związanych z poziomem wykształcenia asystenta. Projekt zezwala bowiem na zatrudnienie na tym stanowisku osoby ze średnim wykształceniem, która przejdzie właściwe szkolenie i udokumentuje co najmniej trzyletni staż pracy z dziećmi lub rodziną.

W przepisach ustawowych duży nacisk położono na działania profilaktyczne, pomagające rodzinie w prawidłowym funkcjonowaniu. Gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego najbliższa obywatelowi, powinna robić wszystko, aby jak najskuteczniej wspomóc rodzinę biologiczną w przezwyciężaniu przeżywanych przez nią trudności. Mają w tym pomóc prowadzone przez nią placówki wsparcia dziennego służące dzieciom bez odrywania ich od rodziców. Mogą mieć one formy opiekuńcze, np. kół zainteresowań, świetlic, klubów czy ognisk wychowawczych, oraz specjalistyczne.

Piecza nad rodziną

Ustawa określa też zasady sprawowania pieczy zastępczej i udzielania pomocy w usamodzielnianiu jej pełnoletnich wychowanków. Warto wyjaśnić, że piecza zastępcza obejmuje zespół instytucji i działań mających na celu zapewnienie opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności wypełniania tych ról przez rodziców. Sprawowana jest ona w formie instytucjonalnej oraz rodzinnej: rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka. Ustawa zajmuje się także m.in. zadaniami w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej stawianymi przed administracją publiczną oraz zasadami ich finansowania.

Jedną z poważniejszych, wprowadzonych przez nią zmian jest przekazanie gminie zadań związanych z zapewnieniem opieki dzieciom w rodzinach zastępczych spokrewnionych oraz ich finansowanie. Natomiast do zadań własnych powiatu należeć będzie wykonywanie działań z zakresu organizacji i finansowania rodzin zastępczych niezawodowych i zawodowych.