Dobry biały człowiek

– I pomyśleć, że ponad 10 lat temu Zimbabwe było jednym z najbogatszych krajów Afryki...

– Kłopoty zaczęły się, gdy wyrzucono białych farmerów – odebrano im ziemię, a potem rozdano ją weteranom wojennym i bezrobotnym. Wkrótce źle obsługiwane i rozkradane urządzenia rolnicze przestały działać, farmy upadły i zaprzestano produkować żywność.

– Co było dla Ciebie najtrudniejsze podczas realizacji misji w Hwange?

– Ręce mi opadały, gdy pomimo kilkakrotnego tłumaczenia, moi pracownicy robili coś dokładnie na odwrót. Nie mogłem wtedy okazać zdenerwowania, próbowałem dopasować się do nich i nauczyć się ich sposobu myślenia. Nie rozumiałem, dlaczego gdy przychodziłem na budowę, połowa moich ludzi siedzi. Próbowałem ich rozdzielać, ale to nie dało rezultatu. Dopiero potem zauważyłem, że dobierają się parami i dzielą pomiędzy siebie funkcje, np. jeden prowadzi taczki, a drugi ładuje na nie materiał. Podczas gdy pierwszy prowadzi taczki, drugi odpoczywa. A potem jest zmiana, pracuje ten, który odpoczywał. Biały człowiek jest nerwowy, wszystko chce zrobić naraz, ale w ten sposób może się tam szybko wykończyć. Afrykańczycy robią wszystko wolniej ze względu na upał. Dopiero po pewnym czasie odkryłem, jak trzeba z nimi rozmawiać i w jaki sposób przydzielać prace.

– Czym ich motywowałeś?

– Jeśli ktoś był w czymś dobry – dawałem robotę, jaką lubił. Spośród mądrzejszych chłopaków wybierałem kilku i przydzielałem im ludzi, mówiąc: ty jesteś tu szefem, pilnuj tej pracy. Niektórzy przychodzili na bosaka, więc dużą motywacją był dla nich zakup butów, kasków i uniformów roboczych, na których zrobiliśmy kolorowe napisy: „Don Bosco Hwange”. Byli przeszczęśliwi! Ustaliliśmy z menadżerem projektu, że te ubrania po pracy będą przechowywane w magazynie. Ale oni się nie zgodzili. Chcieli w nich iść do wioski, pokazać się, że mają pracę... Po wylaniu fundamentów i poświęceniu terenu szkoły przygotowaliśmy przyjęcie dla pracowników, było dużo jedzenia i zabawy. Zależało nam, by czuli, że budują ten college dla siebie, dla swoich dzieci i  miejscowej społeczności. Pomimo problemów, jakie mi stwarzali, byłem szczęśliwy, że z chłopaków, którzy nie umieli nic, stali się prawie wykwalifikowanymi pracownikami. Wiem, że Simayedwa nauczył się spawać, Luke zastąpi murarza i chce się uczyć na mechanika samochodowego w college’u, który zbudował, Goliat umie obsługiwać betoniarkę i nie wraca już do domu boso. Dzięki nim zdałem sobie sprawę, że firmę tworzą ludzie. Byli tacy pracownicy, którzy warci byli trzech innych. Gdybym miał się podjąć nowego zadania, to z moimi chłopakami mógłbym zacząć od dziś.

– Czy ktoś okazał Ci szczególne wsparcie podczas realizacji tego projektu?

– Polski misjonarz – ks. Czesław Lenczuk, który był jego menadżerem. To on starał się o pieniądze i materiały. Ks. Czesław zaufał mi, dawał wolną rękę, jeśli chodzi o budowę. Mówił, że wszystkie problemy powierza Matce Bożej. Gdy jeden problem się rozwiązywał, to zaraz pojawiał się następny, dlatego często żartował, że nie wie, jak dużo jeszcze cierpliwości będzie miała Matka Najświętsza...

– Wyjechałeś do Zimbabwe z ramienia Salezjańskiego Wolontariatu Misyjnego nie tylko jako wolontariusz, ale również jako misjonarz. Czy kierowanie budową rzeczywiście było dla Ciebie pracą misyjną?

– Dla mnie była to ciężka praca w gorącym klimacie i pod presją czasu, ale nie mogłem zapomnieć, że jest to również praca misyjna. Jeśli w grę wchodzi pośpiech i pieniądze, to bardzo łatwo przekroczyć granicę pomiędzy byciem misjonarzem a byciem nadzorcą. Należy tu być bardzo ostrożnym, szczególnie jeśli się pracuje w byłych krajach kolonialnych. Kiedyś ks. Czesław zapytał mnie: „Co ci pozostanie w pamięci po tym wyjeździe? Czy problemy, np. to, że mur krzywo postawili i trzeba go było burzyć i stawiać od nowa? Czy raczej to, że mimo wszystko mury rosną, powstanie szkoła, a ty dobrze współpracowałeś z miejscową ludnością?”. Budowla może się rozpaść – w pobliżu jest kopalnia węgla, przyjdzie tąpnięcie, budynek się zapadnie... A ludzie zostaną. I zostanie to, czego się ode mnie nauczyli i jak mnie zapamiętali. Jako biały mogłem pokazać, że umiem z nimi usiąść przy ognisku, przyjąć od nich poczęstunek, porozmawiać...

– Czy podczas pobytu w Afryce zdarzyły Ci się jakieś niebezpieczne sytuacje?

– Któregoś wieczoru, już po pracy, tłumaczyłem robotnikowi, jak należy nadlać fundament. Było ciemno, a ja stałem w rowie. Gdy z niego wyszedłem, okazało się, że wskazując ręką, nieświadomie przesuwałem ją tuż nad skorpionem. Wcześniej trzy razy odwoziłem chłopaków do szpitala z powodu ugryzienia skorpiona... Innym razem w magazynie spadł mi pod szafkę śrubokręt. Wsunąłem rękę. Nagle coś mnie tknęło, że w tym miejscu może być wąż. Odskoczyłem – pod szafką była dwumetrowa kobra! No i na koniec, na dwa dni przed powrotem do Polski, przewróciłem się podczas jazdy na motorze. Było to tak głupie, że aż mi było wstyd, ale widocznie Bóg miał w tym jakiś cel. Trafiłem do szpitala, gdzie pomagali mi czarni lekarze, których wcześniej poznałem. Teraz ja ich potrzebowałem. Czułem wdzięczność, a równocześnie cieszyłem się, że wcześniej byłem dla nich dobry.