Wolno latające orły

WIESŁAWA LEWANDOWSKA: – Dwadzieścia lat temu wszyscy bardzo cieszyliśmy się w Polsce z wolnych, niezależnych mediów, jednak dość szybko przyszło rozczarowanie; coraz częściej zauważamy, że przekazują nam zbyt jednostronny obraz rzeczywistości. Czy, jako człowiek mediów, sytuujący się dziś poza ich głównym nurtem, niejako w opozycji, jest Pan bardzo rozgoryczony z tego powodu?

KRZYSZTOF SKOWROŃSKI: – Nawet jeśli jestem rozgoryczony, to samo narzekanie na media niewiele daje. Koń jaki jest, każdy widzi.

– Chyba jednak nie każdy widzi i właśnie na tym polega ich „magia” i moc...

– Zapewne, i właśnie dlatego uważam, że do refleksji nad mediami niewiele wnosi opowiadanie o nich sto razy, że nie spełniają naszych kryteriów, naszych wymagań, że są przechylone na jedną stronę, że starają się wykluczyć pewną część, a może nawet kilka części debaty publicznej... Że same definiują, kto może w nich wystąpić, a kto nie, kto jest dla nich – i dla odbiorców –

odpowiedni, a kto nie...  Że dyktują i bawią się w określenie poprawności politycznej. To wszystko jest widoczne gołym okiem.

– A co dostrzega oko patrzącego nieco z boku człowieka mediów?

– Widzi przede wszystkim tę ogólno-demokratyczno-ludzką tendencję do poprawności politycznej, która nie jest wyłącznie polskim zjawiskiem. Na licznych przykładach z Francji, Stanów Zjednoczonych, z Wielkiej Brytanii można pokazać, że wszystkie te media, o których myśleliśmy, że są wzorem obiektywizmu, są tylko wzorem poprawności politycznej... Myślimy, że debata publiczna jest otwarta, a tymczasem w każdym systemie demokratycznym jest ona ledwie półotwarta, bo nie każdego się do niej dopuszcza. Oczywiście uważam też, że nie wszyscy powinni być dopuszczani do tej debaty, że są pewne zastrzeżone – także w polskiej Konstytucji – sposoby myślenia, które nie powinny mieć do niej dostępu, bo choć kiedyś w Europie wygrały, to potem pozostawiły po sobie cmentarze...

– Teraz media głównego nurtu zarzucają, że w Polsce właśnie te sposoby myślenia dopuszcza się do debaty bocznymi furtkami...

– To oczywiście gruba przesada, a nawet manipulacja.  Faktem pozostaje, że w mediach na całym świecie, nie tylko w Polsce, panuje poprawność polityczna, według której pewne treści są dopuszczane do debaty publicznej, a inne nie – i nie chodzi tu bynajmniej o te skrajnie groźne. Debata publiczna wszędzie jest w ten sposób przesadnie ograniczana.

– A w zakompleksionej Polsce, usiłującej dorównać światu, może szczególnie przesadnie?

– Dorzuciliśmy do politycznej poprawności kilka własnych oryginalnych tematów, jak np. lustracja, dekomunizacja, prywatyzacja, katastrofa smoleńska. To rzeczywiście przesada, która ogranicza debatę publiczną i kładzie się cieniem na polskie media publiczne.

– A media prywatne, czy nie powinny być także poddane tego rodzaju ocenie?

– Media prywatne mają prawo do posiadania własnej specyfiki ideowej lub politycznej, a ocenia się je tylko po prawdomówności. Ludzie lewicy i prawicy mogą tworzyć gazetę lewicową bądź prawicową, ale standard dziennikarski wymaga tego, by nie kłamali; mogą pisać komentarze tylko do faktów prawdziwych. Faktów nie można wybierać, przeinaczać ani wymyślać, bo w przeciwnym razie mamy do czynienia nie z dziennikarstwem, lecz z manipulacją.

– A mamy z tym do czynienia?

– Tak, mamy. Uczciwa debata gdzieś nam uciekła...

– I coraz mniej miejsca dla dziennikarzy z misją rzetelnej debaty o Polsce?

– Tak myślę, dlatego założyłem Radio WNET i Spółdzielcze Media WNET. Uważam, że nie wystarczy narzekać, trzeba tworzyć, trzeba twórczo przyczyniać się do tego, żeby było coraz więcej takich niezależnych miejsc, gdzie debata jest normalna, gdzie nikt jej nie zakłóca...

– Czy możliwa jest w dzisiejszym świecie dziennikarska niezależność?

– Tak, możliwa. Choć warto by się zastanowić nad terminem „niezależność”. Niezależność jest przypisana do człowieka, to człowiek jest niezależny.

Jeśli zaś mówimy o niezależnych mediach, to z pewnością można powiedzieć, że niezależny jest szef „Gazety Wyborczej” Adam Michnik i założyciel Radia Maryja o. Tadeusz Rydzyk ...  Problem polskich mediów polega m.in. na tym, że jeden biegun niezależności robi wszystko, by niszczyć inne niezależne bieguny, przez to nie ma debaty, a jest wojna.

– W jaki sposób buduje Pan swoją osobistą dziennikarską niezależność?

– Wytrwale. Jeśli pyta Pani o receptę, to po pierwsze – trzeba się uwolnić od telewizora, co pozwala na samodzielną hierarchizację informacji. Truizmem jest, że aby być niezależnym, trzeba myśleć... Im więcej wolności w myśleniu, tym większa niezależność. I trzeba wędrować w kierunku fundamentów... Tam pytania są proste, a odpowiedzi jednoznaczne.

– Na początku lat 90. przekonywano nas wszystkich, że dobry dziennikarz nie powinien mieć konkretnych poglądów politycznych, a w żadnym razie nie powinien demonstrować swego światopoglądu.

– To kompletna bzdura! Każdy człowiek ma światopogląd, także dziennikarz. Ten światopogląd jest jego latarnią, którą oświetla świat... Dzięki niemu wie, co i dlaczego bada, czego szuka. Mało tego, to właśnie światopogląd nakłada na dziennikarza obowiązek szczególnej rzetelności, staranności i nieobojętności wobec zła dziejącego się nawet w tym bliskim mu świecie, zakreślonym przez jego własny światopogląd.