Polityka nie jest aż tak ważna

KATARZYNA TRACZ: Był Pan już w Polsce w 1957 r. Co było celem tamtej podróży?

KLAUS OTTO SKIBOWSKI: Kanclerz RFN Konrad Adenauer chciał nawiązać w waszym kraju kontakty z Kościołem jako jedyną instytucją opozycyjną wobec komunistycznej władzy. W tym właśnie celu wysłał mnie w 1957 r. do Polski. Oficjalnie przyjechałem jako dziennikarz. Pamiętam dość zaskakujące pierwsze pytanie, jakie zadał mi kardynał Wyszyński. Zapytał wtedy, czy mam odpowiednio dużo pieniędzy, żeby móc jeździć po Polsce. Myślał bardzo konkretnie. Faktycznie, mieliśmy wtedy tak dużo złotówek, że każdemu spotkanemu w drodze powrotnej duchownemu dawaliśmy garść pieniędzy. Żona obawiała się, że możemy zostać uznani za gangsterów.

Jak wyglądała ta „dziennikarska” podróż po Polsce?

Pojechaliśmy między innymi do Wrocławia. Tam spotkałem się z biskupem Bolesławem Kominkiem, który, w mojej ocenie, myślał bardziej politycznie niż kard. Wyszyński. Prymas Polski przypominał władcę, którego władza miała przede wszystkim duchowy charakter.

Jeździliśmy z żoną z miasta do miasta. W każdym spotykaliśmy się z duchownym, który wymieniał z nami wcześniej ustalone hasło i informował, z którymi księżmi można szczerze rozmawiać. Wyglądało to tak, jakby kard. Wyszyński cały czas nas prowadził w tej podróży przez Polskę.

W moim rodzinnym Ełku, w małym kościółku ufundowanym przez mojego dziadka, grywałem na organach, kiedy byłem mały. Pod klawiaturą znajdowała się szuflada, w której chowałem nuty. Kiedy w 1957 r. przyjechałem do tego miasta i przyszedłem do tego kościółka, moje stare nuty leżały w szufladzie. Otwarłem je i zacząłem odruchowo grać „Te Deum”. Pojechałem do Wrocławia i wspomniałem o tym biskupowi Kominkowi, ten zaproponował, abym zagrał na jednym z największych instrumentów na świecie – organach znajdujących się w archikatedrze wrocławskiej. Nie odważyłem się jednak.

Jak Pan wspomina kontakty z biskupem Kominkiem?

Były bardzo dobre, potem je utrzymywałem. Kominek znał wielu Niemców, którzy jeszcze mieszkali na Śląsku. Wysyłał mi potem kartki świąteczne. Wystarczyło, że napisał pozdrowienia – to był nasz kod, że wszystko było w porządku.

Jakie było główne przesłanie kard. Wyszyńskiego, z którym wrócił Pan do Niemiec?

Miałem przekazać Adenauerowi, żeby pozostał nieugięty wobec krajów bloku wschodniego, bo bez tego Polska nigdy nie będzie mieć szans na zbliżenie się do Europy. Wiadomo było wtedy, że granica na Nysie Łużyckiej była zagwarantowana przez Sowietów. Zrobiło na mnie szczególne wrażenie, że Adenauer, znienawidzony i zohydzany przez polskie władze, był lubiany wśród zwykłych ludzi. Powiedziałem mu o tym, kiedy wróciłem do Niemiec. On wtedy podszedł do okna swojego gabinetu, a kiedy z powrotem się odwrócił, widziałem, że miał łzy w oczach. Był niezmiernie poruszony. Bardzo ważne było dla niego to, że został zrozumiany przez Polaków.