Homoseksualizm a teologia luterańska

Przyczyniła się do tego zarówno zdecentralizowana struktura Kościoła, duża swoboda w dociekaniach teologicznych, brak dystansu między urzędem kościelnym a laikatem, uznawanie nadrzędnej roli prawa państwowego w aspektach dotyczących rzeczywistości świeckiej, jak i luterańska doktryna małżeńska oraz płciowości (przede wszystkim brak sakramentalności małżeństwa). Dlatego na gruncie liberalizacji oraz demokratyzacji społeczeństwa po II wojnie światowej, następowała korelacja etyki ewangelickiej z świecką etyką demokratycznego państwa [1].

Wypracowanie doktryny wobec homoseksualizmu wymagało skonfrontowania ze sobą różnych elementów teologii ewangelickiej, przede wszystkim jednak pewnej reinterpretacji centralnej luterańskiej zasady teologicznej, jaką jest uznanie Pisma Świętego za jedyne źródło objawienia (Sola Scriptura). Dlatego też spór, jaki rozgorzał wewnątrz Kościoła, był o wiele ostrzejszy niż w przypadku innych wielkich debat etycznych. Utworzona w 1994 r. Komisja adhoc Homoseksualizm podzieliła swój projekt pracy, formułując w dokumencie „Mit Spannungen Leben” cztery główne pytania: 1) Co mamy popierać, jako Kościół chrześcijański, spoglądając na obchodzenie się człowieka z swoją seksualnością; jakie trwałe związki między ludźmi umacniać? Które orientacje etyczne oraz kulturowe promować? 2) Jak postępować względem ludzi, których tryb życia odbiega od przyjętych etycznych i kulturowych wzorów zachowania? Jak postępować, aby uchronić takich ludzi przed moralnym osądzeniem, lecz jednocześnie nie zaszkodzić, ani nie zaciemnić owych wzorów zachowania? Jakie szczególne wymagania wypływają stąd dla urzędu kościelnego? 3) Jak ocenić stanowisko, iż w formułowaniu stosunku wobec homoseksualizmu decyduje się łączność Kościoła Ewangelickiego z Pismem Świętym? 4) Jak ocenić stanowisko, iż w kwestii homoseksualizmu zagrożona jest jedność Kościoła Ewangelickiego [2]. Treść dwóch ostatnich pytań pozwala na uzmysłowienie sobie, jak gorąca temperatura towarzyszyła dyskusji nad temat homoseksualizmu.

W istocie ocena samego pojęcia homoseksualizmu, jak i jej wszystkie praktyczne konsekwencje spowodowały wśród kościelnych decydentów głęboki podział, abstrahujący od uwarunkowań środowiska, pozycji w strukturze eklezjalnej czy regionu. Ostatniej dekadzie towarzyszył zresztą, analogicznie do procesów występujących w społeczeństwie, lawinowy wzrost różnych organizacji homoseksualnych (np. Homosexualität und Kirche) funkcjonujących w ramach Kościoła, poradni i duszpasterstw zajmujących się specyficznymi problemami osób homoseksualnych a także ich bliskich (np. rodziców), tematyka zaś homoseksualizmu stała się integralnym punktem programów tzw. dni kościelnych (Kirchentage), czyli corocznych imprez organizowanych przez poszczególne Kościoły na poziomie regionalnym. Proces ten korelował z postępującym wzrostem w społeczeństwie akceptacji postaw homoseksualnych i coraz powszechniejszą zgodą na postulaty środowisk homoseksualnych dotyczące zakresu ich praw w sferze publicznej. Ten nacisk, płynący z procesu rewaloryzacji społecznego odbioru homoseksualizmu, stał w opozycji wobec tradycyjnej interpretacji teologicznych zasad luteranizmu, przede wszystkim nadrzędnego traktowania Pisma Świętego. Dodatkowo dyskusja nad zmianą postaw wobec homoseksualizmu, według wielu komentatorów stawiała pod znakiem zapytania stosunki z Kościołem katolickim czy innymi Kościołami chrześcijańskimi w Niemczech, kładąc się w konsekwencji cieniem na dialog ekumeniczny [3].

[1] E. Röhm, J. Thierfelder, Kirche-Staat-Politik. Zum Öffentlichkeitsauftrag der Kirche, Stuttgart 1979, s. 7.
[2] Mit Spannungen Leben. Eine Orientierungshilfe des Rates der Evangelischen Kirche in Deutschland zum Thema „Homosexualität und Kirche”, Hannover 1996, s. 3.
[3] Zob. P. Scherle, Zur Debatte um die Segnung gleichgeschlechtlicher Paare, Kirche in Oldenburg 2004.