Polska Żydówka

Alternatywą jest bycie aspołecznym lub zakłamywanie swojej z trudem i niepewnością odbudowywanej tożsamości. W tym samym czasie wystawienie świecznika chanukowego byłoby prowokacją, aktem odwagi, ale również musiałoby izolować wystawiającą go osobę od innych. Przecież w opinii większości judaizm jest religią elitarną: jeśli uważasz się za Żyda, to ja staję się wobec ciebie gojem.

Mało kto rozumie, że właśnie dla polskich Żydów ten podział jest sztuczny i raniący. Mamy potrzebę dzielenia się naszą tradycją – nie myślimy w kategoriach „my” i „oni”, bo przecież właściwie niewiele od owych gojów sami się różnimy. Może zawsze zresztą te podziały były sztuczne i raczej wynikały z określonej polityki wobec środowisk żydowskich niż z własnych potrzeb. W USA przecież pełna asymilacja sięga 90%. Żydzi w przyjaznym środowisku upodabniają się do otoczenia.

Religia rzeczywiście stanowi pewną trudność w powrocie do żydowskiej tożsamości. Żydzi decydujący się na życie religijne muszą uporać się z brakiem koszernej żywności. Z tym, że imprezy czy koncerty często odbywają się w piątek wieczorem. Najtrudniejszy jest jednak czas świąt katolickich. Jeśli ktoś jest osobą religijną, musi wymyślać różne wykręty, by nie przyjść na spotkanie opłatkowe, lub by nie dzielić się jajkiem. Zresztą osoby świeckie często również źle znoszą powierzchowne, ale wszechobecne symbole świąt, których z wielu powodów obchodzić często nie chcemy.

Część z nas czuje się zraniona, jeszcze bardziej osamotniona i oddzielona od reszty społeczeństwa. Inni z przymusu, by nie zawieść rodziny, idą na przyjęcia i kolacje. W Polsce mało kto pamięta, że Wigilia i Wielkanoc nie są obchodzone przez wszystkich obywateli. Często słyszę od dziennikarzy z czołowych mediów: Rozumiem, że Chanuka – to taka żydowska Wigilia. – Nie, nie rozumie Pan, nic Pan nie rozumie! – mam ochotę odpowiedzieć i trzasnąć drzwiami. Chwilę potem opanowuję się, bo skąd niby ma on to wiedzieć.

Czy mam prawo mieć żal? Co jednak, poza wieszaniem kolejnego artykułu na internetowym portalu społeczności żydowskiej (http://jewish.org.pl), mogę zrobić? Poczucie, że nikt nas nie rozumie, jest przecież wszechobecne. Wciąż pojawiają się na forum naszej strony nowe osoby i stawiają wciąż te same stare pytania. Dokładnie tak samo czuję się w Izraelu, tylko pytania są tam inne. Pytają mnie tam, jak tu wytrzymuję. Tam też nie rozumieją, że ja czuję się Polką, że to jest dla mnie źródło inspiracji i ważna część mojej tożsamości. Zresztą w Polsce takie oświadczenie też spotyka się ze sporym zaskoczeniem.

W szczególnie trudnej sytuacji są w Polsce dzieci i młodzież pochodzenia żydowskiego. Nawet bardzo odlegli od religii Żydzi czują, że ich dzieci są indoktrynowane katolicko w publicznych, świeckich instytucjach. Wszechobecność choinek oraz innych katolickich świątecznych symboli to tylko zewnętrzne objawy. Małe dzieci często uczone są w otwarty sposób religii katolickiej bez zgody i wiedzy rodziców.

Młodzież z kolei potrzebuje akceptacji otoczenia, grupy rówieśniczej – jeśli słyszą antysemickie dowcipy na korytarzach, nic właściwie nie może im przywrócić poczucia bezpieczeństwa i akceptacji przez otoczenie. Mało kto zwraca uwagę na sytuacje, w których słowo „Żyd” używane jest jako inwektywa. Słowa zaś osadzają się w człowieku.

Gdy ktoś domyśla się lub wręcz wie o swoim pochodzeniu, a wciąż powracają do niego zasłyszane bądź przeczytane obraźliwe określenia, to właśnie one są często pierwszym językiem, w jakim paradoksalnie zaczyna mówić się o swojej tożsamości. Wiem to z własnego doświadczenia. Byłam szczególnie bezbronna, bo zawsze wiedziałam o moim pochodzeniu. Od dziecka słowo „Żyd” napawało mnie mieszaniną dumy i grozy.