Co to są zaburzenia odżywiania się? Skąd się biorą, jak je rozpoznać u nastolatka, czym grożą i czy są uleczalne? Na najczęściej zadawane pytania odpowiada psychiatra i psychoterapeuta, adiunkt Kliniki Psychiatrii
Dzieci i Młodzieży Collegium Medicum UJ w Krakowie. Zeszyty Karmelitańskie, 4/2006
Uzupełnieniem tych teorii są obserwacje funkcjonowania rodzin osób z zaburzeniami odżywiania. Wskazują one na zaburzenia więzi między rodzicami i chorującym dzieckiem czy taka struktura rodziny, która utrudnia naturalne procesy rozwojowe. Większość autorów uważa, że jedynie wieloczynnikowy model etiologiczny – ujmujący obok czynników społeczno-kulturowych czynniki rodzinne, indywidualne i biologiczne – pozwala wyjaśnić ten wielowymiarowy fenomen, jakim są zaburzenia odżywiania się. Warto też wspomnieć, iż najprawdopodobniej u różnych osób ten sam objaw może rozwijać się na innej drodze.
Dlaczego chłopcy rzadziej cierpią na zaburzenia odżywiania się?
Uważa się, że głównie ze względów kulturowych. Problemy emocjonalne, przejawiające się wśród dziewcząt poprzez zaburzenia odżywiania się, u chłopców mogą znajdować swój wyraz w intensywnym zajmowaniu się kulturystyka. W tym kontekście opisywane są zespoły „odwróconej anoreksji” – „kompleksu Adonisa”, w których chłopcy o bardzo rozbudowanej muskulaturze nadal uważają się za zbyt chudych, intensywnie ćwiczą oraz przyjmują nielegalne substancje na przyrost masy ciała.
Po jakich objawach rozpoznać można, że ktoś cierpi na zaburzenia odżywiania się?
Podstawowym objawem anoreksji psychicznej jest utrata masy ciała, choć należy pamiętać, że podobne do jadłowstrętu objawy mogą towarzyszyć wielu poważnym chorobom somatycznym i psychicznym. Czasem chowanie ciała pod wieloma warstwami ubrań, szczególnie w okresie jesieni i zimy, pozwala długo ukrywać problem. W przypadku bardzo młodych dziewczynek jeszcze trudniej uchwycić moment zachorowania – mogą one nie chudnąć, a tylko nie przybierać na wadze. Zdarza się, iż ograniczanie jedzenia wynikające z jadłowstrętu psychicznego tłumaczone jest postami religijnymi, pozornie racjonalna troska o wagę u tancerek, modelek czy sportowców.
Dziewczęta z problemem bulimii maja zwykle prawidłowa wagę, objadają się i wymiotują w ukryciu. Nierozpoznana bulimia psychiczna może trwać latami. Charakterystyczna cecha osób z problemem bulimii bywają duże i gwałtowne wahania wagi, brak przyrostu masy ciała pomimo przyjmowania dużych ilości pokarmu, czester i długie wizyty w toalecie po posiłkach. Uwagę powinno zwrócić: częste ważenie się (kilka razy w tygodniu), ustawicznie mierzenie swoich wymiarów, intensywnie ćwiczenia fizyczne, używanie środków przeczyszczających.