Jaki model wychowania seksualnego: A, B czy C?

Postawione w tytule pytanie może kojarzyć się z wybieraniem właściwej odpowiedzi na jakimś egzaminie. W kontekście tego artykułu można powiedzieć, że chodzi tu rzeczywiście o swego rodzaju egzamin, jaki zdamy lub nie przed swoimi dziećmi. Sprawa dotyczy wyboru modelu wychowania seksualnego.

W Polsce mamy dość jasne semantyczne rozróżnienie między edukacją a wychowaniem, literatura angielska zaś na wszelkie oddziaływania edukacyjne i wychowawcze używa pojęcia education^[1]. Edukacja w swym najwęższym znaczeniu bywa rozumiana wyłącznie jako przekazywanie wiedzy. Pojęcie wychowania jest zakresowo szersze, gdyż oprócz przekazu wiedzy uwzględnia kształtowanie postaw nierozerwalnie związanych z poszanowaniem wartości i respektowaniem norm moralnych.

W literaturze przedmiotu^[2] wyróżnia się trzy główne rodzaje wychowania seksualnego:

A – wychowanie do czystości – abstynencji seksualnej (chastity education, abstinence−only education). W centrum uwagi wychowawczej znajduje się ciało człowieka będące zawsze znakiem osoby. Czystość seksualna nie ogranicza się do fałszywie pojętej ascezy lub cnoty powstrzymywania się od współżycia seksualnego. Polega ona na rozumnym i wolnym zintegrowaniu przez człowieka płciowości ciała ze sferą duchową osoby. Wtedy przejawy seksualności stają się wyrazem afirmacji godności własnej i drugiej osoby. Wychowanie do czystości jest wychowaniem do prawdziwej miłości. Jest też wyrazem szacunku dla życia ludzkiego;

B – biologiczną edukację seksualną (biological sex education). Jest to głównie przekaz wiadomości biologicznych dotyczących anatomii i fizjologii układu płciowego oraz szerokiej informacji na temat środków antykoncepcyjnych i metod zapobiegania ciąży. Nie promuje się zasad moralnych i unika formacji duchowej;

C – złożoną edukację seksualną zawierającą oba powyższe podejścia (comprehensive sex education)^[3]. Bazuje ona na następujących grupach zagadnień: wiedza biologiczna dotycząca prokreacji, informacje na temat rozwoju płciowego; problem wykorzystywania seksualnego oraz dostępności środków antykoncepcyjnych. Łączy model A i B^[4].

Modelowi A w Polsce odpowiada program realizowanego w szkołach od 1999 r. wychowania do życia w rodzinie. Węższe zakresowo jest wychowanie seksualne, które w polskim wydaniu również pokrywa się z amerykańskim modelem A. Programy B i C odpowiadają polskiemu rozumieniu edukacji seksualnej. Organizacją, która dąży do upowszechnienia edukacji seksualnej w świecie jest Międzynarodowa Federacja Planowanego Rodzicielstwa (IPPF).
 

^[1] U. Dudziak, Edukacja czy wychowanie seksualne?, „Wychowawca” 2009, nr 4.
^[2] American Academy of Pediatrics, Condom use by adolescents, „Pediatrics”, Vol. 107, No. 6 June 2001, cyt. za: K. Urban, Edukacja seksualna ABC, „Wychowawca” 2009, nr 4.
^[31] Za: K. Urban, dz. cyt.
^[4] Tenże, Doświadczenia USA i Wielkiej Brytanii: Nieskuteczność biologicznej edukacji seksualnej (typu B lub C) oraz skuteczność abstynenckiej edukacji seksualnej (typu A), „Służba Życiu” 2007, nr 1.