Jaki model wychowania seksualnego: A, B czy C?

Jej oficjalną agendą w Polsce od lat 50. XX w. jest Towarzystwo Rozwoju Rodziny (TRR). Oprócz tego cele IPPF realizuje w Polsce niezrzeszona w niej Federacja na rzecz Kobiet i Planowanego Rodzicielstwa, powołana do życia w 1992 przez Ligę Kobiet Polskich, Polskie Stowarzyszenie Feministyczne, Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo (Neutrum), Polską YWCĘ – Związek Dziewcząt i Kobiet Chrześcijańskich, Stowarzyszenie Pro Femina. Warto dodać, że TRR zostało również niedawno członkiem Federacji. Federacja w swych licznych publikacjach podaje, że edukacja seksualna:

1) zapewnia wszechstronną informację na temat ludzkiej seksualności dostosowaną do wieku dziecka;

2) dostarcza wiedzę odpowiednio wcześnie – tak, by wyprzedzać doświadczenia młodzieży;

3) przekazuje rzetelną i pełną informację na temat antykoncepcji, w tym skuteczności, zalet i wad różnych metod;

4) zapewnia rzetelną informację na temat AIDS i sposobu uniknięcia zakażenia wirusem HIV oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową;

5) wzmacnia odpowiedzialność mężczyzn za skutki aktywności seksualnej;

6) podkreśla prawo kobiety do decyzji w sprawach dotyczących seksu, także do odmowy w każdej sytuacji.

Jak widać, pokrywa się to z modelem typu C.

Czym w praktyce różnią się te modele? Najlepiej zrozumiemy to analizując elementy istotne dla procesu nauczania.

Cele wychowania seksualnego

Zasadniczym celem wychowania seksualnego jest poznanie natury i znaczenia płciowości oraz harmonijny i integralny rozwój osoby ludzkiej ku dojrzałości psychicznej dla osiągnięcia pełnej dojrzałości duchowej. Prawidłowe wychowanie powinno doprowadzić do akceptacji własnej płci i szacunku do drugiej, a także do uznania wartości samego człowieczeństwa oraz godności osoby ludzkiej^[5].

Celem edukacji seksualnej jest także zmniejszenie ilości zakażeń wirusem HIV i innych chorób przenoszonych drogą płciową, ciąż nastolatek, obalenie „stereotypowych” podziałów na role kobiet i mężczyzn [cudzysłów – R. K.], promocja partnerskiego modelu związku między kobietą a mężczyzną, zwiększenie odpowiedzialności mężczyzny za życie seksualne, usuwanie uprzedzeń dotyczących związków homoseksualnych^[6].

Szymon Grzelak opisując cele edukacji seksualnej w USA pokazał, że zasadnicza różnica ujawnia się fakcie, iż w tym, co rozumiemy jako model A, dążono do pierwszorzędowej zmiany zachowania – czyli redukcji ryzykownych zachowań seksualnych. U młodzieży oznacza to abstynencję seksualną i opóźnienie inicjacji, u dorosłych abstynencję lub wierność. Edukacja seksualna natomiast zakłada, że młodzież podejmuje zachowania seksualne, wobec tego potrzebuje drugorzędowej zmiany zachowania – ograniczania szkód zachowań ryzykownych^[7] np. poprzez przekazywanie informacji o antykoncepcji i jej dystrybucji wśród młodzieży.
 

^[5] W. Półtawska, Przygotowanie do małżeństwa, Kraków 2000.
^[6] Por. liczne publikacje Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, np. Edukacja seksualna w szkole, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny [on line], dostępny w Internecie: http://www.federa.org.pl/?page=article"22catid=787"22lang=1
^[7] S. Grzelak, Skutki wychowania w dziedzinie seksualności na świecie, „Wychowawca” 2002, nr 3, s. 8-9.