Wyszli obcy, przyszli bracia

Wielu z tych, którzy zakosztowali pielgrzymki raz i drugi, nie wyobraża sobie bez niej lata. – Ale jest w tym coś więcej niż tylko przyzwyczajenie, sposób spędzania wakacji. To zbyt męczący, niewygodny sposób: wstaje się przecież o czwartej rano, idzie przez cały dzień. To nie są wczasy – tłumaczy o. Albert Oksiędzki, przeor warszawskiego klasztoru paulinów, kierownik Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej. – Często mówią mi wprost: gdybyśmy chcieli się rozerwać, to nie tu, a w Warszawie mamy więcej możliwości. To pokazuje, jak łaska pielgrzymki ma głęboki wpływ na życie.

Mogłaby trwać krócej albo dłużej: siedem, dziesięć czy dwanaście dni. Tymczasem trwa zawsze dziewięć – nieprzypadkowo: zorganizowana na wzór nowenny, sama ma być tą szczególną formą modlitwy i manifestacją wiary. To w niej najważniejsze, choć skupia w sobie wiele wymiarów. Oprócz wymiaru religijnego, wymiar społeczny, wspólnotowy, integrujący społeczeństwo, podnoszący na duchu w chwilach trudnych – uważają ich stali uczestnicy. I patriotyczny – często była, ale i nadal jest, manifestacją polskości i wolności.

Warszawa idzie

O. Albert Oksiędzki uczestniczy w warszawskiej pielgrzymce (z niewielką przerwą – gdy pracował za granicą) od 1980 r. i wie, jak jest dynamiczna, i jak zmienia się wraz z wydarzeniami w Kościele i w Polsce. Inna była w czasie karnawału „Solidarności” w 1981 r., a inna rok później, po jej zdławieniu. Inna w końcu lat 80. jeszcze w PRL, a inna np. w 1991 r., gdy istniała już III RP.

Doskonale pamięta przygnębienie z 1982 r., gdy po okresie uniesienia trwał w Polsce stan wojenny. Pamięta, jak była poważna i patriotyczna. Paulini próbowali utrzymać jej charakter religijny, ale przekaz patriotyczny, wolnościowy narzucał się sam. Przy wejściu na Jasną Górę pojawiły się transparenty nawiązujące do ówczesnych wydarzeń.

W ogóle pielgrzymki z lat 80. to pielgrzymki lat przełomu. Nikt przecież nie wiedział, co będzie za chwilę, jak to wszystko się zakończy. Ale już ta pielgrzymka z 1991 r. była zupełnie inna. Ogromna, z ponad 60 tys. uczestników  – zbiegła się ze Światowym Dniem Młodzieży – a po raz pierwszy mogli w niej uczestniczyć pielgrzymi zza wschodniej granicy.

Do lat 90. była to jedyna pielgrzymka wychodząca ze stolicy. Powiedzenie „Warszawa idzie” na widok idącej WPP było też zawsze tylko częściowo prawdziwe. Tu się przyjeżdżało i stąd szło do Częstochowy. To była zawsze pielgrzymka-matka. Potem rozeszła się po diecezjach, parafiach i stanach. Jest mniejsza liczebnie (8-9 tys.), ale bardziej funkcjonalna. Najlepiej wiedzą to warszawscy paulini, jej organizatorzy.

24 godziny na dobę

Jak zwracają uwagę autorzy wydanego niedawno albumu „300 lat wytrwałości…”, poświęconego WPP, w ostatnich latach organizacja pielgrzymki stała się w pełni profesjonalna. Kierownikowi przedsięwzięcia podlega kilkunastu świeckich współpracowników, dysponujących samochodami wyposażonymi w CB-radio. Każdej grupie towarzyszą porządkowi, ubrani w odblaskowe kamizelki, zabezpieczający przemarsz kolumn na ruchliwych trasach. Jest też ekipa liturgiczna, która codziennie w innym miejscu przygotowuje ołtarz polowy i przenośną zakrystię.

Dlatego przygotowania do sierpniowej pielgrzymki zaczynają się poprzedniej jesieni, a najbardziej czasochłonne są prace organizacyjne  – przyznają sami organizatorzy. – Pielgrzymka to dziś olbrzymie przedsięwzięcie, intensywny i wyczerpujący czas. Sami wspierający ją wolontariusze to ponad 200 osób – podkreśla o. Albert Oksiędzki. Samo przygotowanie bandaży i opatrunków – kilkadziesiąt tysięcy sztuk, to praca dla wielu osób na wiele dni. Przygotowania wymagają punkty medyczne, sanitarne, miejsca do spania.

W czasie pielgrzymki służby porządkowe, kierownictwo, służby medyczne, muszą być cały czas w gotowości. I muszą być do tego przygotowane, po to odbywają się specjalne szkolenia. Są rozmaite przypadki: ktoś się zagubił, nie doszedł, zagubił bagaż, trzeba wiedzieć, co zrobić. Niektóre służby muszą pracować 24 godziny na dobę.

Trzeba przygotować nagłośnienie Mszy św. polowych (na 8-9 tys. pielgrzymów, dochodzą też miejscowi) i poszczególnych grup. – Każda z prawie 30 grup ma po kilka tub, co w sumie daje ich kilkadziesiąt – mówi przeor warszawskiego klasztoru paulinów. Większość przygotowań, prac organizacyjnych dla pielgrzymów jest niewidoczna, często widzą tylko ich efekty. Pielgrzymka od strony organizacyjnej jest zupełnie inna niż ta widziana od strony pielgrzyma. Gdzieś te wizje jednak muszą się łączyć. Efektem jest dojście pielgrzymki na Jasną Górę.

Trzy wieki

Wędrowano na Jasną Górę z Warszawy nawet w czasie konfederacji barskiej, insurekcji kościuszkowskiej czy rozbiorów Polski, w czasie wojen i powstań. Za zgodą władz lub bez tej zgody. Tysiącami uczestników lub tylko niewielkimi grupkami, jak w 1944 r. Najstarsza notatka dotycząca liczby pielgrzymów pochodzi z 1823 r. i wykazuje liczbę 250 osób, najwięcej pielgrzymów – ponad 60 tys. szło w 1991 r.