Obraz Polaków w mediach

Obok wydawnictw encyklopedycznych inną grupą mediów drukowanych są publikacje książkowe, które ukazują obraz Polaków w fałszywym świetle, w szczególności jako zawziętych antysemitów, przy jednoczesnym przemilczaniu zasług w ratowaniu Żydów w sytuacji, gdy podczas okupacji hitlerowskiej tylko w Polsce za udzielenie pomocy Żydom groziła kara śmierci. W świetle wypowiedzi uznanych historyków – w sposób szczególnie stronniczy wobec faktów realizowana jest działalność wydawnicza J. T. Grossa. W jego książkach Polacy są pokazywani jako antysemici, przy czym fakty marginalne przedstawia się jako dominujące w społeczeństwie polskim. Jednocześnie liczne media polskie nagłośniają krzywdzącą tezę Grossa, uwiarygodniając go.

2. Są media, w których obowiązuje linia „niemówienia dobrze o Polakach”. Jeśli się o nich mówi, to wyłącznie negatywnie. W takim układzie wypowiedzi krytyczne na temat Polaków otrzymują dodatkowe „wzmocnienie” i wtedy stronniczość ujęcia uzyskuje nową siłę i skuteczność. W mediach elektronicznych do fałszywego wizerunku Polaków przyczynia się stosowana od kilku lat metoda przekonywania specyficznego, które polega na tym, że użytkowników mediów ma przekonywać nie siła argumentu, lecz argument siły. Przykładem mogą być napastliwe wypowiedzi w mediach odnoszące się do prezydenta L. Kaczyńskiego, czy pogardliwe oceny na temat słuchaczy Radia Maryja.

Negatywny obraz Polaków w mediach jest budowany również przy okazji publicznego obwiniania ich o przymioty, które są powszechnie potępiane. Przykładowo wymieńmy takie, jak „fundamentalizm”, „klerykalizacja państwa”, „fanatyzm religijny”, „brak tolerancji”, „kłótliwość”^[13].

Szczególną sposobnością do budowania w mediach negatywnego obrazu Polaków są ataki dziennikarzy i publicystów na Kościół katolicki. W związku z tym wypowiada się złośliwe oceny pod adresem wiernych świeckich, którzy jako członkowie Kościoła stanowią przytłaczającą większość narodu. Używa się przy tym uwłaczających zwrotów pod adresem Polaków-katolików, jak np. „Ciemnogród”, „żarliwa nienawiść katolików”, „katolicy nacjonaliści”, „szowinistyczny Kościół”, „wartości chrześcijańskie cenzurują”^[14].

3. Należy przypomnieć na koniec ważne wypowiedzi Jana Pawła II i Benedykta XVI odnoszące się do podjętego w artykule problemu.

Jan Paweł II w 1980 r. w paryskiej siedzibie UNESCO z dumą mówił o swoim narodzie, który „zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako Naród [...]. Istnieje podstawowa suwerenność społeczeństwa, która wyraża się w kulturze Narodu. Jest to ta suwerenność, przez którą równocześnie najbardziej suwerenny jest człowiek”^[15]. W przemówieniu wygłoszonym w parlamencie polskim w 1999 r. przypomniał, jacy powinni być jego rodacy. Nie powinni rezygnować z udziału „w polityce”; przeniknięci duchem służby mają dbać o wzrastanie wspólnego dobra, a jako katolicy powinni duchem Ewangelii przepajać rzeczywistości ludzkie^[16].

Następca Jana Pawła II już na początku swego pontyfikatu, podczas wizyty biskupów polskich ad limina Apostolorum, zachęcał Polaków do wypełnienia ważnych zadań. Benedykt XVI wzywał wtedy przede wszystkim do publicznego dawania „odważnego i czytelnego świadectwa wartościom chrześcijańskim”. Mają je głosić i bronić ich, gdy są zagrożone. A także, wezwał do „odważnej troski o zachowanie tożsamości katolickiej i narodowej Polaków”^[17].

W świetle tych wypowiedzi należy podkreślić, że Kościół w Polsce jest instytucją, która wytrwale i konsekwentnie przypomina Polakom o ich podstawowej powinności troszczenia się o tożsamość katolicką i narodową. Czyni to w ramach działalności duszpasterskiej i katechetycznej, a także poprzez pośrednictwo swoich mass mediów. Należy mieć nadzieję, że do tej misji dołączy szkoła polska i państwo poprzez właściwe resorty. Wszak strzeżenie i pogłębianie tożsamości narodowej jest podstawową racją stanu.

Ks. bp Adam Lepa - biskup pomocniczy archidiecezji łódzkiej, przewodniczący Zespołu Programowego Konferencji Episkopatu Polski ds. Telewizyjnych Transmisji Mszy Świętej, członek Rady Programowej Katolickiej Agencji Informacyjnej, członek Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Środków Społecznego Przekazu (w latach 1989–1994 jej przewodniczący i zarazem członek Europejskiego Komitetu Biskupów ds. Mediów – CEEM). Wykłada pedagogikę mediów w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa UKSW w Warszawie oraz w Wyższym Seminarium Duchownym w Łodzi. Autor wielu publikacji naukowych i prasowych na temat mediów. Ukazały się m.in. Świat manipulacji (1997), Mity i obrazy (1999), Pedagogika mass mediów (2003), Świat propagandy (2006), Telewizja w rodzinie (2008), Media w świecie słowa (2011).