Nowa rekonstrukcja starej tezy

Wywyższanie Jezusa nie dokonywało się w głowach uczniów. Nie dochodzili do poznania Go jako zmartwychwstałego Pana i Syna Bożego w trwającym kilkadziesiąt lat długim procesie, jak twierdzi Węcławski. Już najstarsze wyznania wiary, podzielane przez ogół wierzących, a pochodzące z końca lat 30. I w. (!), jasno mówią, że „zmartwychwstał i ukazał się Piotrowi” (1 Kor 15, 4 n. – wspólnota antiocheńska) oraz że został „ustanowionym według Ducha Świętości przez powstanie z martwych [anastasis] pełnym mocy Synem Bożym” (Rz 1, 4a – wspólnota palestyńska). Przywoływany w tych wyznaniach Stary Testament („zgodnie z Pismem” w 1 Kor 15, 3-5 i „pochodzenie z rodu Dawida” w Rz 1, 3b) nie jest źródłem wiary w bliżej nieokreślone wywyższenie Jezusa przez Boga (Węcławski), lecz pomaga zrozumieć historio-zbawczy (zamierzony przez Boga i dotyczący ludzi) sens Jego śmierci i cielesnego zmartwychwstania.

Podobnie jak w przypadku „ruchu Jezusa”, również i historia chrześcijan po Jego śmierci dostosowana jest przez Węcławskiego do przyjętego przezeń modelu. Wykrojony został z niej Paweł i wydarzenie pod Damaszkiem, które miało miejsce zaledwie kilka lat po ukrzyżowaniu Jezusa. To nie pogłoski o pustym grobie (jak powtarza Węcławski), ale pusty grób jako fakt odegrał ważną rolę również dla Pawła, lecz nie jako motyw, wręcz przyczyna sprawcza wiary w zmartwychwstanie Jezusa, ale jako warunek, by wiara ta mogła zaistnieć i miała kształt wiary w cielesne zmartwychwstanie. Wykazuje to najlepszy dziś znawca historii religii I w. Martin Hengel („Das Begräbnis Jesu bei Paulus und die leibliche Auferstehung aus dem Grabe”, w: F. Avemarie, H. Lichtenberger [red.], „Auferstehung – Resurrection”, Mohr/Siebeck 2004). Natomiast źródłem tej wiary jest widzenie zmartwychwstałego cieleśnie Jezusa – tak w przypadku Piotra, Jakuba, Dwunastu, kobiet, jak i Pawła. Interpretowanie wszystkich świadectw o nich jako wtórnie zbudowanych opowiadań mających uzasadnić wcześniejsze wewnętrzne przekonanie o wywyższeniu Jezusa (niewidzialnym i czysto duchowym) nie wytrzymuje krytyki i jest banalizacją tego, co najbardziej oryginalne i nowe w historii zbawienia, choć w nieokreślony bliżej sposób oczekiwane w judaizmie (Iz 26, 19; Dn 12, 2; 2 Mch 7, 9. 11. 14) i zapowiedziane przez ziemskiego Jezusa (Mk 9, 31).

To nie wiara (inspirowana pogłoskami o pustym grobie i lekturą Starego Testamentu) jest przyczyną zmartwychwstania Jezusa (w myślach i pismach wczesnych chrześcijan), lecz zmartwychwstanie Jezusa, objawione uczniom w czasie cielesnych Jego zjawień, jest przyczyną ich wiary oraz stoi w samym centrum uniwersum wczesnych chrześcijan. Objawiający się im zmartwychwstały Pan w pełni odsłaniał mesjańską (królewską) i boską tajemnicę Jezusa z Nazaretu. Wtedy też w pełni zdali sobie sprawę z doniosłości „ruchu Jezusa”, w którym uczestniczyli nie jako entuzjaści wędrownego „prowokatora”, ale jako powołani przez nauczającego z mocą Męża Bożego.