Tydzień jak co tydzień – czyli co oglądają i czytają nasze dzieci

Media wobec dzieci i młodzieży

Człowiek kształtuje swoje postawy za pomocą trzech mechanizmów:

– naśladownictwa – działania, którego wzorem jest cudze postępowanie lub cudzy pogląd. Jest to jedna z ważniejszych dróg uczenia się nowych czynności, przyswajania wiadomości, przekonań i postaw. W ten sposób od dziecka uczyliśmy się samoobsługi, okazywania uczuć, reagowania w pewnych sytuacjach. Wartość pedagogiczna zależy od samego wzoru, bowiem jego działanie jest wiernie odwzorowywane;

– modelowania – procesu, podczas którego ludzie uczą się kierować swoim zachowaniem za pomocą tych samych zasad, jakimi kierował się obserwowany przez nie model, nawet jeśli mają do czynienia z sytuacją na pozór odmienną;

– identyfikacji – utożsamiania się jednej osoby z poglądami, przekonaniami, czy postawami innych osób lub grup społecznych, opartego na wspólnej motywacji. Podstawę identyfikacji stanowią silne więzi uczuciowe łączące osobę utożsamiającą się z kimś innym. Dziecko będzie się identyfikować z osobą dla niego znaczącą, nastolatek z autorytetem, grupą rówieśniczą. Niezwykle ważne jest, kto lub jaki rodzaj grupy pełni dla człowieka tę rolę.

Wzorami i modelami zachowań stają się nie tylko osoby realnie istniejące obok dziecka, ale również te ze szklanego ekranu, kolorowej prasy, literatury dla dzieci.

Dziecko przyjmuje dosłownie treści prezentowane w mediach; nie jest zdolne do samodzielnego oddzielenia tego, co jest dobre od tego, co złe. Mój syn oglądając swego czasu serial Czterej pancerni i pies wyrobił sobie pogląd, że kiedy jest wojna, świat staje się czarno - biały. Badania J. Piageta i wielu innych naukowców udowodniły, że dziecko odwzorowuje agresywne zachowania widziane w filmach, prof. M. Braun-Gałkowska i dr I. Uflik zwróciły uwagę na zaburzenia w przeżywaniu uczuć wyższych u nastolatków grających w agresywne gry komputerowe, amerykańskie badania potwierdziły, że częste oglądanie programów zawierających erotykę sprzyja wcześniejszej inicjacji seksualnej i dewiacjom w tej sferze życia.

Wpływ telewizji jest tak wielki, że nawet drobna zmiana dotycząca seksualnej treści oglądanych programów może w znaczący sposób zmienić zachowania seksualne nastolatka.

Siłę wpływu mass mediów na postawy i system wartości młodzieży mogliśmy zaobserwować po 1990 r. Jak zauważyła dr W. Wróblewska analizując wyniki badań z ponad 10 lat, wartości przekazywane w domu rodzinnym okazały się za słabe i nie wytrzymały zderzenia z przekazem mediów i napływem kultury zachodniej. Występuje proces westernizacji, czyli przejmowania przez młodzież, często bezkrytycznie, różnych wartości i stylu życia oferowanego w kulturze masowej, opartej na wzorcach zachodnich.

Sprzeczność wartości wpajanych przez dom, Kościół z jednej strony, a media i kolegów z drugiej, wywołuje dezorientację i chaos w systemie wartości młodego człowieka.