Chrześcijanie w krajach islamu

VI.

Na trasie licznych pielgrzymek apostolskich podejmowanych przez Jana Pawła II znalazły się państwa islamskie bądź też takie, w których religia muzułmańska jest znaczącą siłą. Celem wizyt papieskich była nie tylko kurtuazja męża stanu – papieża wobec przywódców tych państw – ale nade wszystko utwierdzanie w wierze braci i sióstr chrześcijan – dzieci Abrahama, żyjących w otoczeniu muzułmanów – również dzieci tego samego Abrahama.

Zaangażowanie Jana Pawła II na rzecz dialogu z muzułmanami znalazło wyraz w rozlicznych przemówieniach. Papież kierował orędzia do mieszkańców państw, w tym państw zdominowanych przez islam: do ludów Azji, do mieszkańców Libanu, do narodu albańskiego.

Bardzo ważne są przemówienia wygłoszone w Watykanie do ambasadorów państw oraz polityków państw kultury islamu oraz państw, w których obecny jest islam m.in.: Algierii, Bangladeszu, Iranu, Indonezji, Jordanii, Kirgistanu, Nigerii, Pakistanu, Sudanu, Syrii Tunezji, Turcji, nadto Izraela. Niezwykłą rangę mają przemówienia kierowane do biskupów w czasie papieskich pielgrzymek apostolskich, np. do biskupów: Kenii, Ghany, Nigerii, Abudża oraz do członków konferencji episkopatów Afryki Północnej (CERNA), a także do biskupów Bośni i Hercegowiny.

Wielką rangę dla poznania omawianego tu tematu mają przemówienia skierowane do biskupów przybywających do Watykanu z wizytą ad limina apostolorum, w tym z regionów świata i państw zdominowanych przez islam oraz o licznych społecznościach wiernych tej religii. Jana Pawła II teoria dialogu z islamem znalazła wyraz w przemówieniach wygłaszanych w państwach zdominowanych przez islam oraz o licznej obecności wyznawców tej religii. Są to m.in. przemówienia do ludu i ludów: Pakistanu, Beninu, Indii, Bangladeszu, Gambii i innych. Najważniejsze w papieskim nauczaniu o islamie są przemówienia (i orędzia) skierowane do muzułmanów (np. z okazji zakończenia postu w miesiącu Ramadan), do przywódców muzułmańskich, do przedstawicieli muzułmanów, do delegacji The World Islamic Call Society.

Wyjątkową rangę w odniesieniu do relacji chrześcijańsko-muzułmańskich ma podjęta w 2000 r. przez Jana Pawła II pielgrzymka na górę Synaj w Egipcie oraz pielgrzymka do Ziemi Świętej. 23 marca 2000 r. papież spotkał się w Jerozolimie z przywódcami religijnymi chrześcijan, Żydów i muzułmanów, a 26 marca natomiast miało miejsce spotkanie Najwyższego Pasterza Kościoła z Wielkim Muftim Jerozolimy, szejkiem Akramem Sabrim.

Wydarzenie bezprecedensowe w relacjach katolicko-muzułmańskich stanowiła pielgrzymka Jana Pawła II „śladami Świętego Pawła”, której etapem była Syria. W przemówieniu powitalnym wygłoszonym przez papieża w Damaszku znalazły się słowa: Dzisiaj w coraz bardziej złożonym i współzależnym świecie niezbędny jest nowy duch dialogu i współpracy między chrześcijanami a muzułmanami. Wspólnie uznajemy jedynego i niepodzielnego Boga, Stworzyciela wszystkiego, co istnieje. Wspólnie winniśmy głosić światu, że imię jedynego Boga jest „imieniem pokoju i wezwaniem do pokoju”. Po raz pierwszy w historii świata Najwyższy Pasterz Kościoła nawiedził meczet (meczet Ommajadów), w którym znajdują się relikwie św. Jana Chrzciciela, czczonego przez islam jako proroka.

VII.

Obecność chrześcijaństwa w krajach islamu jest obecnością trudną. W szkicu powyższym zwrócono uwagę jedynie na Kościół katolicki żyjący w islamskim otoczeniu. Trzeba podkreślić, że wśród muzułmanów obecne są też Kościoły tradycji wschodniej (w tym prawosławnej), a także eklezjalne wspólnoty protestanckie. Sytuacja chrześcijan wśród wiernych islamu jest wielkim wyzwaniem dla obu religii. Obecność ta uwikłana jest w wiele politycznych uwarunkowań i okoliczności, które niewiele mają wspólnego z religią. Stwarza to wyjątkową trudność w koegzystencji chrześcijańskiej diaspory z muzułmanami na ziemiach islamu. Dla pokojowej koegzystencji nie ma jednak alternatywy*.

Eugeniusz Sakowicz, ur. 1958 r. teolog, religioznawca, encyklopedysta-leksykograf; dr nauk teologicznych (teologia fundamentalna); dr hab. nauk teologicznych (teologia religii), profesor zwyczajny w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, kierownik Katedry Pedagogiki Kultury i Edukacji Międzykulturowej na Wydziale Nauk Pedagogicznych UKSW; konsultor Rady do Spraw Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski, członek Komitetu do Spraw Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi tej Rady. Autor ponad 300 publikacji (w tym kilkunastu książek) oraz ponad 1600 haseł oraz artykułów encyklopedycznych w encyklopediach i leksykonach.