Tajemnice Czerwonego Kapturka

Kolejnym motywem, którego próżno szukać we wczesnych wersjach, jest doklejona przez braci Grimm postać drwala, niespodziewanie, deus ex machina, pojawiającego się, by ocalić bohaterkę. W przekazach ludowych dziewczynka sama musi ratować się z opresji. Jak do tego dochodzi? Gdy rozmowa z udającym babcię wilkiem zaczyna niepokoić dziewczynkę i próbuje się ona wydostać z łóżka, do którego ją zaprosił, ten nie pozwala na ucieczkę. Dziewczyna musi więc użyć podstępu. Przekonuje wilka, że chce tylko wyjść z łóżka na moment, za potrzebą. W końcu wilk się zgadza, ale przywiązuje sznurek do kostki u nogi dziewczynki i mocno trzyma jego drugi koniec. Dziewczynka wychodzi na zewnątrz, uwalnia się od sznurka, przywiązuje go do pnia drzewa, a sama skacze do pobliskiej rzeki i przepływa na jej drugą stronę. W niektórych wersjach dziewczynce pomagają praczki stojące na przeciwległym brzegu rzeki: rzucają w jej kierunku skręcone prześcieradło, tak by mogła przepłynąć bezpiecznie, trzymając się prowizorycznej liny. W dalszej części opowieści kobiety rzucają prześcieradło także wilkowi. Ten jednak nie umie pływać, dlatego gdy jest na środku rzeki, kobiety puszczają materiał i wilk tonie w rwącym nurcie.

Wielu badaczy podkreśla obecny w ludowych wariacjach Czerwonego Kapturka wątek kanibalistyczny. W najczęściej powtarzającej się wersji, spisanej także przez Verdier, wilk częstuje dziewczynkę zupą, którą ta chętnie zjada, a która przyrządzona została z krwi i części ciała zamordowanej babci. W innych wersjach to dziewczynka jest proszona przez wilka przebranego za babcię o przyrządzenie i spożycie takiej zupy. Czerwony Kapturek staje się zatem kanibalem, nawet jeżeli dzieje się to nieświadomie.

We wczesnych wersjach francuskich również rozmowa wilka z Kapturkiem jest o wiele mniej niewinna, jest to mianowicie konwersacja o charakterze seksualnym. Wilk zaprasza dziewczynkę, by się z nim położyła, co ta czyni chętnie. Następnie dziewczynka za namową wilka zdejmuje z siebie ubrania i wrzuca je do kominka, gdyż „nie będą jej już potrzebne". Dziewczynka w wersji francuskiej nazywana jest wnuczką, co niekoniecznie określa jej dokładny wiek. Verdier była skłonna widzieć w Czerwonym Kapturku dziewczynkę w okresie dojrzewania, młodą panienkę, nie dziecko. Dodatkowo w wersjach zebranych przez historyka Roberta Darntona często pojawia się typowa dla bajek postać zwierzęcia, które w opowieści o przebraniach i maskach jako jedyne zna prawdę i mówi dziewczynce, co naprawdę spożywa, częstując się zupą, albo kim jest w rzeczywistości przebrana babcia.

czas szpilek, czas igieł

Klucz do interpretacji powyższych motywów (kanibalistycznego i seksualnego) możemy odnaleźć, patrząc na ostatni z elementów wyciętych z narracji przez zapobiegliwych „klasyków". We wszystkich francuskich wersjach opowieści podczas pierwszego spotkania w lesie wilk pyta Czerwonego Kapturka, którą ze ścieżek planuje podążyć: ścieżką szpilek czy ścieżką igieł. Różne wersje podają różne odpowiedzi na to pytanie, ale odpowiedź nie jest ważna; istotne jest samo rozróżnienie, zredukowane w wersjach Perraulta i braci Grimm.

W XIX-wiecznej Francji kobiety ze wsi wpisywały się w pewien system klasowy i wiekowy, funkcjonowały w szczegółowo zdefiniowanym podziale społecznych ról. Etapy życia kobiety można było określić za pomocą symboliki szpilek i igieł. Była to popularna i czytelna metafora. Szpilki są łatwe w użyciu, ale spinają tylko tymczasowo, igły zaś wymagają większej biegłości i łączą ze sobą materiały w sposób trwały. Szpilki nie mają dziurki - przewlekanie nici przez dziurkę w igle ma silne konotacje seksualne. Szpilka może więc symbolizować dziewicę, podczas gdy igła jest emblematem dorosłej i dojrzałej kobiety. Dziewczęta w tamtych czasach często dostawały od adoratorów ozdobne szpilki, znany był też zwyczaj wrzucania szpilek do studni jako rodzaj wróżby związanej z późniejszym zamążpójściem. Większość dorastających wiejskich dziewcząt była wysyłana do szwaczki na naukę i nabyta wiedza o szyciu odbierana była jako rytuał przejścia ze świata dziecięcego do świata dorosłych. Dziewczęta uczyły się, jak wyglądać dobrze, jak sobie radzić z zalotnikami. Wybór między szpilkami a igłami pojawia się we wszystkich wersjach Czerwonego Kapturka poprzedzających bajki spisane przez braci Grimm i Charlesa Perrault, a wycięcie tego fragmentu utrudnia zrozumienie historii. Tymczasem wspomnienie o wyborze od razu na początku historii kieruje nas w stronę interpretacji bajki jako opowieści o stadiach dojrzewania społecznego i seksualnego dziewcząt. Ta symbolika towarzyszyła wielu etapom życia kobiet w XIX-wiecznej Francji. Najpierw był okres szpilek, potem czas trwałego wiązania się - czas igieł, a wreszcie kobieta babcia nie była już w stanie nawlec igły, w obydwu sensach tego stwierdzenia.

W jednej z wersji zanotowanych przez Darntona akcja rozgrywa się następująco:

Dziewczynka, idąc przez las, spotyka wilka na rozstaju dróg.

- Dokąd idziesz, dziewczynko? Co masz w koszyczku? - pyta wilk.

- Niosę bochenek chleba i butelkę mleka dla mojej babci.

-  Którą ścieżkę wybierasz? - pyta dalej.

- Ścieżkę igieł czy szpilek?

- Ścieżkę szpilek.

- W takim razie ja wybieram ścieżkę igieł.