Społeczny wymiar wychowania chrześcijańskiego w nauczaniu Kościoła Katolickiego

W omawianym dokumencie widoczne jest integralne połączenie rozwoju osobowego z chrześcijańskim, przez co prezentowany jest nowy ideał wychowania chrześcijańskiego, zmierzający do integralnego i realnego rozwoju osoby ludzkiej i adresowany do wszystkich ludzi dobrej woli. Bowiem jak uczy Deklaracja, „wszyscy ludzie jakiejkolwiek rasy, stanu i wieku mają jako cieszący się godnością osoby nienaruszalne prawo do wychowania, odpowiadającego ich własnemu celowi, dostosowanego do właściwości wrodzonych, różnicy płci, kultury i ojczystych tradycji”^[31].

Jest to nowość w nauczaniu Kościoła, który do tej pory propozycję wychowania kierował tylko do chrześcijan. Według omawianego dokumentu źródłem niezbywalnego prawa do wychowania są godność osoby ludzkiej oraz prawo do integralnie pojętego dobra osoby i całej ludzkiej rodziny^[32].

Wychowanie naturalne jak i nadnaturalne (chrześcijańskie) odbywa się na dwóch płaszczyznach: indywidualnej i społecznej. Magisterium Kościoła kreśląc cel wychowania naturalnego na płaszczyźnie społecznej uczy, że: „prawdziwe zaś wychowanie zdąża do kształtowania osoby ludzkiej w kierunku jej celu ostatecznego, a równocześnie do dobra społeczności, których człowiek jest członkiem i w których obowiązkach, gdy dorośnie, będzie brał udział”^[33].Kościół podkreśla przez to potrzebę społecznego wychowywania dzieci i młodzieży, nastawionych „na braterskie z innymi narodami współżycie dla wspierania pokoju i jedności na ziemi”^[34].

Treść zaprezentowanego celu wychowania na płaszczyźnie społecznej dotyczącego wszystkich ludzi jest przybliżona jeszcze bardziej w kolejnych stwierdzeniach omawianego dokumentu, w którym czytamy, że „trzeba przygotowywać (wychowanków - M. Sz)do uczestniczenia życiu społecznym, aby wyposażeni należycie w konieczne do tego i odpowiednie środki, mogli włączać się czynnie w różne zespoły ludzkiej społeczności, aby ujawniali przez rozmowę z innymi swe zapatrywania i chętnie zabiegali o wspólne dobro”^[35].

Ojcowie soborowi postulują w związku z omawianym zagadnieniem takie działania wychowawcze, które obok celu ściśle nadprzyrodzonego winny prowadzić wychowywanego chrześcijanina do odpowiedzialności za rozwój Kościoła i chrześcijańskie kształtowanie świata. Chrześcijanie „(…) świadomi swego powołania niech się przyzwyczajają dawać świadectwo nadziei, która w nich jest (por.1P 3, 15), jako też pomagać w chrześcijańskim kształtowaniu świata, dzięki któremu wartości naturalne włączone do pełnego rozumienia człowieka odkupionego przez Chrystusa przyczynią się do dobra całej społeczności”^[36].

Istota wychowania chrześcijańskiego

Jak widać na podstawie powyższych analiz,Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskimkoncentruje się na egzystencji człowieka: jego prawie do wychowania; życiu cielesno - duchowym nastawionym nie tylko na rozwój w swej jednostkowości, ale i w relacjach z innymi ludźmi; oraz otwarciu się człowieka na cel ostateczny.

Ideał wychowawczy obecny w omawianej deklaracji łącząc w sobie dwie zarysowane płaszczyzny wychowania, ukazuje zarazem metody służące integralnemu ich połączeniu.

Osobowemu rozwojowi człowieka mają służyć m.in.: a) interdyscyplinarny dialog na rzecz wychowania; b) samowychowanie; c) środki społecznego porozumiewania się, c) rozmaite związki i stowarzyszenia (w tym szkoły); d) atmosfera miłości i wzajemnego zaufania; e) dobry przykład w wychowaniu; f) indywidualne traktowanie wychowanka; g) współpraca wychowanka z wychowankiem.

Realizacja celów wychowania należnego ochrzczonym, ma natomiast dokonywać się poprzez: a) katechizację, b) wychowanie biblijne, c) wychowanie przez liturgię, d) wychowanie przez modlitwę, e) „wychowanie przez Maryję”, f) wychowanie przez apostolat, g) wychowanie przez ekumenizm.

Wymienione środki - drogi wychowania chrześcijańskiego, oparte mają być na zasadach chrześcijańskiego wychowania: chrystocentryzmie soteriologicznym, moraliżmie Chrystusowego, personalizmie teocentrycznym oraz humanizmie chrześcijańskim^[37]

Prezentowany przez dokument ideał wychowania chrześcijańskiego jest wyrazem integralnego i realnego połączenia rozwoju osobowego z chrześcijańskim.