Cyryl I stawia pierwszy krok

Przesłanie podpiszą przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik i patriarcha Moskwy i całej Rusi Cyryl I.

Ks. Józef Kloch, rzecznik prasowy Episkopatu, uznaje ten dokument za najpewniej pierwszy w historii taki dokument uzgodniony przez przedstawicieli obydwu Kościołów. Przesłanie może oznaczać nowy etap dialogu między Kościołami katolickim i prawosławnym. Ale nic dziwnego, bo – jak stwierdził ks. Kloch – w orędziu oba Kościoły starają się „wspólnie spojrzeć na niełatwą wspólną historię”.

Wizyta Cyryla I jest bezprecedensowa także z innego powodu. Po raz pierwszy do Polski przyjeżdża patriarcha Moskwy i Wszechrusi, który – także po raz pierwszy – spotka się oficjalnie z najwyższymi przedstawicielami państwa polskiego, w tym z Prezydentem III RP i z przedstawicielami Episkopatów prawosławnego i katolickiego.

  www.kremlin.ru /commons.wikimedia.org / CC-A 4.0 Patriarcha Cyryl I Trzy lata

Patriarcha ma przebywać w Polsce w dniach 16-19 sierpnia br. Przyjedzie na zaproszenie abp. Sawy, metropolity warszawskiego i całej Polski, oraz biskupów polskiego Kościoła prawosławnego. Spędzi najpierw dwa dni w stolicy, gdzie spotka się z przedstawicielami Episkopatu Polski, prezydentem Bronisławem Komorowskim i marszałkiem Senatu Bogdanem Borusewiczem. Potem pojedzie na Podlasie i odwiedzi Białystok, Supraśl i Hajnówkę. Uda się też na Grabarkę, świętą górę prawosławnych, gdzie odprawi Liturgię z okazji uroczystości Przemienienia Pańskiego.

Przesłanie, które mają podpisać Cyryl I i abp Michalik na Zamku Królewskim w Warszawie, ma zawierać wezwanie do wzajemnego przebaczenia win, ale też do budowania wspólnej przyszłości. Prace nad dokumentem, prowadzone przez komisję złożoną z przedstawicieli obydwu Kościołów, trwały trzy lata.

Tematyka spotkania Cyryla I z Prezydium Konferencji Episkopatu Polski nie jest jeszcze przesądzona, nadal jest ustalana. – Można jednak przypuszczać, że hierarchowie będą rozmawiać o obronie wartości chrześcijańskich, o wzajemnych relacjach i zbliżeniu obu narodów – mówi ks.  Kloch.

Po zakończeniu rozmów przedstawiciele polskiego Kościoła wręczą Cyrylowi I ikonę Matki Bożej Częstochowskiej, a gość przekaże im ikonę Matki Bożej Smoleńskiej.

Na gruncie Ewangelii

Jak podkreśla ks. Józef Kloch, wątki historyczne w orędziu zostały poruszone jedynie na poziomie ogólnym, bo zadaniem dokumentu nie jest rozwiązywanie bolesnych kart historii Polski i Rosji. Tym mają się zająć w przyszłości historycy.

Istotną kwestią jest zapoczątkowanie dialogu, wezwanie do pojednania ludzi, a rozmowa ma się odbyć na gruncie Ewangelii. – Mamy te same sakramenty, podobne wyzwania wobec współczesnego świata i stąd, jako bracia w chrześcijaństwie, powinniśmy i chcemy zajmować wspólne stanowisko – mówi rzecznik polskiego Episkopatu.

Nie wiadomo, co dokładnie zostało zapisane w przesłaniu, jego treść zostanie ujawniona dopiero na dwie godziny przed podpisaniem. Jak zauważa ks. Kloch, dokument zapowiada niewątpliwie przyszłe powiedzenie sobie: „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, znane z lat 60. ubiegłego wieku. Ale na razie nie ma o tym mowy. „Apelujemy do naszych wiernych, aby prosili o wybaczenie krzywd, niesprawiedliwości i wszelkiego zła wyrządzonego sobie nawzajem” – tak ma brzmieć jeden z fragmentów przesłania. W dokumencie nie ma wyszczególnionych win, za które należy przepraszać czy szukać przebaczenia.

O początku „nowej epoki w stosunkach Rosji z Polską” mówił Cyryl I m.in. podczas niedawnego poświęcenia cerkwi w Lesie Katyńskim. Została ona zbudowana przy wjeździe do tzw. Zespołu Memorialnego, którego częścią jest Polski Cmentarz Wojenny. Co Polacy – dodajmy – przyjęli bardziej niż bez entuzjazmu.

– Katyń jest wspólną mogiłą Rosjan i Polaków, miejscem wspólnej boleści i wspólnych głębokich przeżyć. Nic tak nie zbliża ludzi, jak wspólne cierpienie. Nadszedł czas, by uświadomić sobie, że Katyń jest strasznym symbolem naszej wspólnej tragedii, a uświadamiając to sobie – wyciągnąć ręce jeden do drugiego, jak do swoich braci i sióstr – mówił patriarcha.

Problem z oceną

O podpisaniu dokumentu o pojednaniu między obydwoma Kościołami dyskutowali biskupi podczas obrad Episkopatu Polski w końcu czerwca br. W niedawnym wywiadzie dla KAI abp Henryk Muszyński zastrzegł, że byłby ostrożny w nazywaniu przesłania przełomem. – Jest to raczej początek, który – mam nadzieję – otworzy nowy etap wspólnego wzajemnego działania – podkreślił. Pojednanie nie będzie jednak, jak dodał, możliwe bez sprawiedliwej oceny historii.

Polscy politycy są na ogół powściągliwi w ocenie przyszłej wizyty. – Patriarcha Cyryl I otwiera nową kartę w relacjach z Polską i trzeba do tego podejść bez uprzedzeń, rozumiejąc jednocześnie, że bierze na siebie odpowiedzialność za proces pojednania przed wiernymi – mówi eurodeputowany Paweł Kowal.

„Od wielu lat śledzę aktywność Cerkwi moskiewskiej oraz samego patriarchy Cyryla i mam problem z ich pozytywną oceną” – napisała na swoim blogu b. szefowa MSZ Anna Fotyga. Jak zwróciła uwagę, wizyta patriarchy rozpoczyna się dzień po rocznicy Bitwy Warszawskiej, kilka tygodni przed 400. rocznicą bitwy pod Moskwą, przegranej przez polskie wojska pod wodzą Jana Karola Chodkiewicza, i „przepędzenia Polaków z Kremla”, świętowanego hucznie w Rosji od 2005 r. W ten sposób, zdaniem posłanki, Rosjanie chcą pokazać Polakom swoją siłę.