Cechy charakteru przeciwdziałające uzależnieniu

Męstwo będąc specyficzną cnotą nie posiada części subiektywnych^[28], ma natomiast części integralne jako niezbędne do swego funkcjonowania i potencjalne, ponieważ odnosząc się do wielkich niebezpieczeństw i trudności, może odnosić się też do mniejszych, związanych z codziennym życiem.

Do części integralnych w odniesieniu do atakowania zła należy zaufanie (fiducia – przygotowanie działania przez wzmocnienie nadziei na pokonanie zła) i wspaniałość (magnificentia – wykonanie czynów ważnych i godnych). W odniesieniu do wytrzymania naporu zła cierpliwość chroni przed załamaniem pod naporem smutku, a wytrwałość – chroni przed znużeniem trudnościami i bólem.

Pewne pokrewieństwo wykazuje długomyślność – wytrwałość w stosunku do odległego dobra. Wielkoduszność (magnanimitia) to odpowiednik wspaniałości w odniesieniu do większych dóbr: jej przedmiotem jest największe dobro osobiste – honor (cześć) połączone z trudnościami, inaczej zdrowa ambicja. Honor zaś polega na uznaniu przez innych godności osobowej i osobowościowej, pragnieniu wielkości duchowej, pragnieniu pozyskania czci u ludzi przez zdobycie cnót i dokonanie wielkich dzieł.

Cnota sprawiedliwości

Przedmiotem sprawiedliwości (gr. dikaiosyne, łac. Iustitia) nie jest to, czego chce dla siebie człowiek, lecz to, co od niego należy się innym, zwane uprawnieniem, czyli racją, dla której coś się komuś od nas należy na mocy prawa lub na mocy statusu ontycznego (natury ludzkiej) lub też to, co się nam od innych należy; korelatem będzie obowiązek.

Cnota polega na usprawnieniu woli do liczenia się w postępowaniu z uprawnieniami innych względem nas oraz na wykonywaniu czynów sprawiedliwych. Powszechnie znana jest krótka definicja sprawiedliwości: „wola do oddawania każdemu tego, co mu się od nas należy” ^[29].

W znaczeniu szerszym, oznaczającym ogólną dobroć moralną, sprawiedliwość utożsamiano ze zgodnością z prawem lub posłuszeństwem wobec niego: jeśli prawo ułożone jest dla dobra i szczęścia wspólnoty, to ponieważ reguluje wszystko i zawiera nakazy dotyczące wszystkich cnót, to posłuszeństwo takiemu prawu, zgodność z nim, jest cnotą doskonałą, bo zawierającą wszystkie inne.
 

^[28] Zob. tamże, II-II, q. 128, a. 1.
^[29] Jest to wypowiedź Ulpiana w pierwszej księdze reguł, zamieszczonej w Corpus iuris civilis Justyniana: „Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere”.