Funkcje sztuki sakralnej

Cywilizacja 33/2010 Cywilizacja 33/2010

Już starożytni zajmowali się problematyką funkcji i wpływu sztuki na życie człowieka. Ówcześni filozofowie zauważyli, że ma ona ogromny wpływ na kształtowanie się jednostki, na zbudowanie wewnętrznej harmonii

 

Funkcje kulturotwórcze

Sztuka pełni funkcje estetyczne, komunikacyjne, poznawcze, etyczne (moralne) metafizyczne, emocjonalne, terapeutyczne, identyfikacyjne i integracyjne, wychowawcze i użytkowe. Sztuka, a przede wszystkim sztuka religijna, pełni funkcje kulturotwórcze z oddziaływaniem na sferę ducha. Ta funkcja posiada wymiary, uwarunkowania i płaszczyznę społeczną, narodową, ogólnoludzką. Zważywszy, że sztuka jest wytworem człowieka i dla ludzi jest przeznaczona z intencją społecznej aprobaty, czy choćby społecznego odzewu – to te wyżej wymienione funkcje sztuki nakładają się na siebie, łączą się w wielu płaszczyznach. Jednak to rozróżnienie wprowadza pewien ład.

Funkcja estetyczna

Funkcja estetyczna sztuki to przede wszystkim wywołanie u odbiorcy swoistego przeżycia estetycznego – przeżycia piękna. Rozumienie piękna zaś jest sprawą dyskusyjną i subiektywną, tak jak definicja samej sztuki i piękna w sztuce: należy najpierw posiąść wiedzę na temat piękna, aby powiedzieć, co to jest sztuka[11]. Funkcja estetyczna sztuki to przede wszystkim dostarczenie piękna. Prawdą jest, że od początku podejmowania refleksji nad pięknem w sztuce wciąż poszukuje się z różnym skutkiem uniwersalnej definicji piękna.

Funkcja poznawcza

Kolejną funkcją sztuki religijnej będzie funkcja poznawcza (kształcąca). Za pomocą dzieła sztuki możemy poznać np. historię stworzenia świata i treści biblijne zawarte w Apokalipsie św. Jana, ukazane przez renesansowego artystę w czasach papieskich rządów Juliusza II (1503–1513). Dzięki umiejętnościom Michała Anioła możemy przenosić się w czas stworzenia Adama i Ewy oraz w przestrzenie opisanej na stronicach Nowego Testamentu eschatologicznej Paruzji. Poznawanie świata dzięki sztuce i rozwój operacji umysłowych to domena funkcji kształcącej i poznawczej, to proces uwewnętrzniania i uzewnętrzniania siebie samego; próba zaznaczenia swojej odrębności, porozumiewanie z innymi, dialog. Tam świat nadaje – „ja” odbiera, tu „ja” nadaje – świat odbiera i akceptuje lub odrzuca.

A. Kuczyńska, wybitna psycholog, mówi, że jednostka zarówno w procesie odbioru, jak i tworzenia dzieł sztuki, wyraża dwie podstawowe tendencje. Pierwsza to dążenie (zamierzone) do przyswojenia sobie określonych wartości poznawczych; jest to jakby stale ponawiana próba interpretacji świata. Druga tendencja to dążenie do tworzenia, do eksterioryzacji samego siebie (obiektywizacja siebie samego, własnych myśli i pragnień). Eksterioryzacja, uzewnętrznianie siebie samego, to nic innego, jak ekspresja – twórczość, ale chcąc uzewnętrznić siebie, trzeba być uwewnętrznionym. Łączy się to zdecydowanie z funkcją ekspresyjną sztuki, a właściwie z jej uprawianiem, własną twórczością.

Ekspresja – jedną z funkcji sztuki

Funkcję tę można określić jako społeczną czy też kulturotwórczą, gdyż ekspresja jest sposobem wyrażania przeżyć jednostki, ale wyrażania skierowanego ku ludziom, związanego w sposób konieczny z potrzebą komunikowania, a więc stwarzania wspólnoty. W ten sposób ekspresja staje się równocześnie narzędziem wychowania społecznego, podstawą wytwarzania przeżyć wspólnotowych: rozumienia i porozumienia, dzięki uniwersalnemu charakterowi języka sztuki. Staje się także narzędziem wychowania intelektualnego w tym sensie, że uczestniczy w osobistym pojmowaniu świata, osobistym jego przyswajaniu. Kolejną funkcją sztuki jest funkcja integracyjna, bowiem sztuka religijna (i nie tylko taka!) zespala osobowość jednostki i wiąże ową jednostkę z innymi ludźmi. To samo chyba powiedzieć trzeba o funkcji praktycznej, bowiem sztuka dostarcza pewnych wzorów, sugestii w zakresie chociażby mody czy aranżacji wnętrz dla grup społecznych, a tym samym jest ważna w indywidualnych wymiarach i rozwiązaniach, w życiu prywatnym każdego – uczy logiki, harmonijnego układu, konsekwencji, funkcjonalności, projektowania i realizacji. Funkcja poznawcza sztuki religijnej odgrywa znaczącą rolę, bo jest źródłem poznania nie tylko w tym sensie, że zakłada istnienie innej, pozaartystycznej rzeczywistości. Sama sztuka jest swoistym rodzajem procesu poznawczego, poznawczą koncepcją rzeczywistości, z tego punktu widzenia kontakt ze sztuką stanowi już z istoty swej proces poznania, czy też udział w tym procesie. Sztuka przedstawia, pokazuje, interpretuje, dopełnia, ocenia i kreuje rzeczywistość. Sztuka ukazująca rzeczywistość realnie istniejącą i możliwą, wytwarza u odbiorców szczególny rodzaj wizji świata. Jako odzwierciedlenie tego, co istnieje w sposób absolutny i zakończony, sztuka spełnia rolę porządkującą i informacyjną. Tworzenie przez sztukę nowej rzeczywistości przedmiotowej i symbolicznej przyczynia się do lepszej orientacji człowieka w zmieniającym się świecie i ułatwia otwarcie na to, co nadchodzi. Bardzo ważną rolę odgrywa sztuka w kształtowaniu wyobraźni. Tę funkcję też można zaliczyć do poznawczych, ponieważ w każdym poznaniu wyobraźnia spełnia ogromną rolę, wskazując coraz to nowe horyzonty myślenia, kierując ku nowym problemom. Wyobraźnia stanowi atrybut i artysty, i odbiorcy, odnawia wizję świata, co umożliwia następnie bardziej twórcze na ten świat oddziaływanie.

 

«« | « | 1 | 2 | 3 | 4 | » | »»

TAGI| KULTURA, SZTUKA

aktualna ocena |   |
głosujących |   |
Pobieranie.. Ocena | bardzo słabe | słabe | średnie | dobre | super |

Pobieranie... Pobieranie...