Szpitale pod szantażem

Kiedy prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę nakazującą przekształcenie zadłużonych szpitali publicznych w spółki handlowe, gdy samorządy nie będą chciały dłużej dofinansowywać dłużników, w mediach na ten temat było cicho. Hitem za to stało się wejście posła Arłukowicza do gabinetu Donalda Tuska.

W ten sposób udało się „przykryć” zgodę prezydenta – który przed elekcją zapewniał Polaków, że jest przeciwnikiem prywatyzacji szpitali – na komercjalizację, która będzie drogą do ich prywatyzacji, nawet jeśli w głębi serca prezydent będzie temu przeciwny. Internauci zabieg propagandowy rozpoznali bezbłędnie: „I PO to była potrzebna zadyma z tym posłem z SLD!” – napisał jeden z nich. Inni przypomnieli: „A gdy Jarosław Kaczyński mówił podczas kampanii wyborczej, że PO chce to zrobić, został skazany za kłamstwo przez rozgrzany sąd. I co teraz?” – pytał zawiedziony wyborca. Inny dopytywał ironicznie: „Ciekawe, czy zrobił to z bulem, czy może – bez bulu?”.

Nie ma zmiłuj!

To, co rządowi PO-PSL wychodzi najlepiej, to spychanie na samorządy coraz większej liczby zadań bez zabezpieczenia potrzebnych środków finansowych. Przecież nie tylko z powodu rozbuchanych inwestycji samorządy na koniec zeszłego roku były zadłużone na kwotę 55,1 mld zł. Pustka w kasie (a nie wyłącznie przyczyny demograficzne) wymusza na nich zamykanie szkół, które były dotąd ich oczkiem w głowie.

Brakuje na szkoły, nie starcza na szpitale. A szpitale, których ponad 70 proc. nie tak dawno nie przynosiło już strat, znowu wpadły w długi po uszy. Na 530 publicznych szpitali aż 293 były ostatnio na minusie. Według ustawy o działalności leczniczej, która ma wejść w życie od 1 lipca br., jeśli w ciągu 3 miesięcy nie uda im się spłacić wierzytelności, a samorząd nie będzie chciał pokrywać tych wierzytelności, w ciągu następnych 12 miesięcy będą musiały przekształcić się w spółki kapitałowe.

Samorządy, które przekształcą szpitale, otrzymają co prawda szansę umorzenia ich zobowiązań, ale tylko publicznoprawnych. Szpitalne spółki zaś jako nowe podmioty mogą liczyć na dotacje w wysokości umorzonej w drodze ugody kwoty głównej albo odsetek od wierzytelności cywilnoprawnych oraz kredytów bankowych, które pozostały im do spłacenia.

Jednak na tym pomoc się kończy. Reszta długów pozostaje, podobnie jak nierozwiązany wciąż problem niedofinansowania całego systemu ochrony zdrowia, który narasta. I nie ma się co łudzić, że samorządy sobie poradzą i jak królika z kapelusza wyciągać będą niezbędne złotówki. Długi szpitali tylko za 2009 r. urosły do prawie 1 mld zł.

Wielkość zadłużenia za rok ubiegły będziemy znać dopiero około lipca. Już dziś jednak wiadomo, że nie wszystkie samorządy będą w stanie sfinansować wierzytelności szpitali. Zatem szpitale z długami spółkami zostać muszą.

– To otwiera szeroko drzwi do komercjalizacji, a następnie do prywatyzacji – alarmuje poseł Bolesław Piecha z PiS, przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia.. W opinii Marii Ochman, szefowej Krajowego Sekretariatu Ochrony Zdrowia NSZZ „Solidarność”, prywatyzacja nie zacznie się zaraz, ale wygląda na to, że będziemy mieli do czynienia z sytuacją, jaka nastąpiła po komercjalizacji zakładów przemysłowych. I wtedy, gdy skomercjalizowano uzdrowiska. Część z nich, np. Nałęczów czy Zespół Uzdrowisk Kłodzkich, już poszła pod młotek. Reszta, oprócz zaliczonych do rodowych sreber, czeka na lepszych kontrahentów.

Poseł Marek Balicki przyjął ze zdziwieniem wyrok sądu, który w trybie przyspieszonym orzekł przed wyborami, że Jarosław Kaczyński nie ma racji, twierdząc, że Platforma, forsując pomysł przekształcenia szpitali w spółki, zmierza do ich prywatyzacji. – Skoro składka zdrowotna nie rośnie, choć premier na Białym Szczycie obiecywał wzrost o 1 proc., a  procedury medyczne są przez Narodowy Fundusz Zdrowia zbyt nisko wyceniane, to w sytuacji drastycznie rosnących kosztów utrzymania szpitali prywatyzacja jest tylko kwestią czasu – twierdzi Balicki. Oczywiście, skomercjalizowane szpitale będą mogły leczyć również prywatnie, a bardziej zasobni pacjenci mają szansę ominąć kolejki, dosypując grosza do szpitalnej kasy. Jednak nie będą tłoczyć się u drzwi. – Wielkich dochodów z tego nie będzie. Na takie leczenie stać najwyżej 1 proc. społeczeństwa – kalkuluje Balicki.

Dr Dariusz Kostyrka, dyrektor Działu Doradztwa Biznesowego spółki doradczej Collect Consulting, również wątpi, że przekształcenie szpitali w spółki kapitałowe okaże się receptą na zahamowanie generowania przez nie strat. Uważa bowiem, że poziom narosłych zobowiązań jest tak duży, iż zanim znaczna część szpitalnych spółek zdołałaby je spłacić, musiałaby przy istniejącym poziomie przychodów ogłosić upadłość. Samorządy zaś nie są w stanie dźwigać zadłużenia szpitali, ponieważ i bez tego mają coraz większe wydatki.

Wycisnąć krew z kamienia

Ekonomiści twierdzą, że nie ma prostej zależności między osiąganiem dobrych wyników ekonomicznych a przekształceniem szpitala w  spółkę. Nie ma automatyzmu. Mówi o tym nie tylko dr Kostyrka, ale udowadniał to również na wielu przykładach w raporcie dr Wojciech Misiąg z Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. Warto się zastanowić, dlaczego co trzeci przekształcony już w spółkę szpital jest na minusie. Żeby dobrze funkcjonował, musi być spełnionych wiele warunków. Decyduje o tym nie tylko restrukturyzacja zatrudnienia, ale i  kwestia wycen świadczeń leczniczych, zasady ich kontraktowania, funkcjonalność obiektu i jakość oferowanych usług. W raporcie dr Misiąg udowodnił, że nie ma nic takiego w spółce, czego by nie można było zrobić w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej. I jeszcze jeden warunek, o którym minister zdrowia Ewa Kopacz mówiła najgłośniej, obejmując urząd – uszczelnienie systemu. Niebawem minie kadencja, a zapowiadany przez nią ogólnokrajowy rejestr usług medycznych dotąd nie powstał. Z jednej strony szarpie za cugle, z drugiej – przez administracyjną opieszałość przyzwala na marnotrawstwo, o czym informują raporty Najwyższej Izby Kontroli.