Telewizja i zdrowie

Medycyna teleprewencyjna – nowa specjalność XXI w.

Czy telewizja może zmieniać skutecznie naszą wiedzę o zdrowiu i chorobie? Jak mówić o tych najbardziej skomplikowanych problemach, by nie popaść w klimat sensacji czy wręcz śmieszności? Jakie „narzędzia” są w użyciu, jaka jest rola reklamy? Czy wobec gwałtownego rozwoju szerokopasmowego Internetu i telefonii komórkowej telewizja nie jest już starzejącym się narzędziem przekazu jakiejkolwiek informacji? Na te i inne pytania należy spróbować odpowiedzieć w taki sposób, by biernemu widzowi telewizji dać nadzieję na odrobinę samodzielności, zaś widzowi aktywnemu nowe narzędzia lub ostrzec przed niektórymi niebezpieczeństwami…

Telewizja z definicji wywiera wielki wpływ na swoją widownię i z punktu widzenia przekazu o zdrowiu i chorobie, docierającego do przeciętnego widza, może mieć wydźwięk pozytywny jak i negatywny. Przekaz pozytywny to przede wszystkim treści niesione przez tzw. medycynę teleprewencyjną oraz treści określane angielskim terminem „edutainment” (od połączenia słów „education”, czyli nauczanie oraz „entertainment”, czyli rozrywka; „edutainment” – nauka przez rozrywkę). Przekaz negatywny to nadmiernie eksponowana, nieobiektywna i oparta na nierzetelnych materiałach źródłowych informacja agencyjna, publicystyczna lub niektóre programy typu fiction (film, serial) oraz szeroko pojęta reklama. Należy w tym miejscu wyraźnie zaznaczyć, iż modny ostatnio termin „telemedycyna” dotyczy zupełnie innych zagadnień, gdyż zgodnie z definicją jest to dowolny system opieki medycznej, w którym lekarz i pacjent zlokalizowani są w różnych miejscach i gdzie za pomocą najnowszych osiągnięć techniki medycznej i komputerowej możliwa jest diagnoza, a nawet leczenie różnych chorób na odległość.

Medycyna teleprewencyjna to najszerzej pojęty przekaz różnorodnych informacji o zdrowiu, które dostarczane są przez różne stacje telewizyjne w programach zawsze kontrolowanych pod względem treści merytorycznych przez lekarzy lub specjalistów z dziedzin pokrewnych. Audycje takie mają ogromne znaczenie w podnoszeniu wiedzy przeciętnego człowieka o najczęstszych przyczynach i metodach zapobiegania tzw. chorobom cywilizacyjnym, takim jak choroby układu krążenia, choroby nowotworowe, otyłość, nikotynizm czy choroby przenoszone drogą płciową.

Największym wyzwaniem, z którym musi się zmierzyć twórca telewizyjnego programu o zdrowiu to język, jaki musi być użyty do opisu jakże nieraz skomplikowanych zagadnień. Zasady tworzenia zrozumiałej dla wszystkich informacji interesująco podsumowuje m.in. brytyjskie towarzystwo Promocji Jakości Informacji Konsumentów Leków (PECMI – Promoting Excellence in Consumer Medicines Information), które można streścić w następujących dziesięciu punktach:
1. Bądź komunikatywny;
2. Ustaw się w położeniu rozmówcy;
3. Uporządkuj informację;
4. Nie wydawaj rozkazów, ale przekazuj poradę;
5. Mów językiem potocznym;
6. Wspomagaj słowo obrazem;
7. Uważaj na kolor przekazu;
8. Wspomagaj wypowiedź słowem pisanym na ekranie;
9. Pamiętaj, że wiele osób niedowidzi;
10. Zawsze pytaj eksperta, w tym pacjenta!