Śladami patronów i wychowawców Europy

11. Jan Paweł II, List apostolski Egregiae virtutis, 2 (w:) S. Sowiński, R. Zenderowski, Europa drogą Kościoła, dz. cyt. s. 41-41.
12. Są to ich imiona zakonne. Chrzestne: brzmią Konstanty i Michał. /?/ Imię Cyryl pochodzi od greckiego Kyrillos/Kyrios, tj. pan. Często używane w drugim sformułowaniu na określenie Chrystusa. Imię Metody wywodzi się znów od greckiego methodos (myślenie, metoda, plan umiejętność).
13. Metody był starszym bratem Cyryla–Konstantego.
14. W życiorysach Konstantego–Cyryla podaje się jeszcze inne wydarzenia: np., iż potem ,,usunął się do jednego z klasztorów nad Bosforem, gdzie po 6 miesiącach odszukano go tam i uproszono o objęcie katedry filozofii.” Niektóre z nich historycy poddają w wątpliwość: np., iż gdy „miał 24 lata udał się w misji dyplomatycznej do kalifatu arabskiego. (por. H. Fros, F. Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, dz. cyt., s. 127) J. Mirewicz (dz. cyt., 153) podaje, że Cyryl po wstąpieniu do zakonu w Bitynii ok. 840 r. odbywa studia w Bizancjum, a następnie przyjmuje święcenia kapłańskie. Oddawał się nauczaniu filozofii. Stąd nazywano go „Filozofem”.
15. Zob. Alfabety europejskie, w: opr. autora, Człowiek a kultura, dz. cyt. I, s. 88.
16. Niektórzy z biografów uważają, że misja na Krym miała jedynie charakter religijny (np. H. Fros, F. Sowa), inni (np. J. Mirewicz), że także polityczny.
17. Jan Paweł II, Akt europejski, dz. cyt. wyż.
18. Do Rzymu wezwał ich Mikołaj I. Zanim jednak z Wenecji dotarli do Wiecznego Miasta papież Mikołaj już nie żył. Przyjmował ich zatem jego następca Hadrian II.
19. Konstanty i Metody, Warszawa 1967.
20. Pochowano go w kościele św. Klemensa w Rzymie. W 1976 r. na mocy decyzji papieża Pawła VI przewieziono relikwie św. Cyryla do Salonik (Tesaloniki), miejsca urodzenia świętego.
21. W językoznawstwie współczesnym w językach europejskich wyróżnia się dziś w „Głagolicy-Cyrylicy” tzw. głagolicę dalmatyńską i współczesną czyli rosyjską. (zob. opr. autora, Człowiek a kultura, Rzeszów 2004 (I), s. 88).
22. Określa je jako saeculum obscurum (ciemny wiek)
23. Tamże, dz. cyt., s. 283.
24. Paweł VI – 1970 r. Doktor Kościoła: „obdarzony /tym tytułem/ człowiek, towarzyszyć odtąd będzie historii chrześcijaństwa jako pomoc w rozwiązywaniu wszystkich zagadnień, które wypełniają każdą epokę.” (J. Mirewicz, Współtwórcy i wychowawcy Europy, dz. cyt. s. 287.
25. Jan Paweł II, List apostolski Motu proprio, Rzym 1 X 1999 r.
26. Dziś nazywa się zakonem św. Brygidy (brygidki), które mają w Polsce domy zakonne w Gdańsku, Elblągu i Lublinie (zob. S. Kamińska, Klasztory Brygidek w Gdańsku, Elblągu i Lublinie, Gdańsk 1970.).
27. Zob. H. Fros, F. Sowa, Twoje imię, dz. cyt., s. 280.
28. J. Mirewicz, Współtwórcy i wychowawcy Europy, dz. cyt., s. 285.
29. Należeli do niej różni ludzie: „duchowni wszelkich zakonów, mistrzowie teologii, poeci, malarze, urzędnicy, mężowie stanu, kobiety i siostry z zakonu Tercjarskiego.” (zob. Listy św. Katarzyny Sieneńskiej, dz. cyt., s. 11).
30. Europa..., dz. cyt., s. 49, por. Jan Paweł II, List apostolski z 1 X 1999 r. w: Europa jutra. Jana Pawła II wizja Europy, red. A. Sujka, Kraków (Wyd. „M”) 2000, s. 108.
31. Zob. opr. autora: Średniowiecze. Św. Tomasz z Akwinu (1225/1226-1274) w: Człowiek a kultura, dz. cyt., s. 22. 24. 236-242.
32. Jan Paweł II, List apostolski Motu proprio, Rzym 1 X 1999 r. w: Europa jutra, dz. cyt., s. 115; zob. nadto: Świadectwo bł. Edyty Stein, siostry Benedykty od Krzyża-męczennicy, w: ORP nr 7 (1987), s. 22-23.
33. Zob. Jan Mikrut, Die christlichen Märtyrer des Nationalsozialismus und Totalitarismus in Mitteleuropa 1938-1945, Wien Dom Verlag 2005, s. 247-248.
34. Tamże, s. 170-171.
35. Jan Paweł II, List apostolski Motu proprio, dz. cyt., s. 117.