Głos słychać, ale nikt już nie mówi

Jakie jeszcze były przyczyny milczenia polskich pisarzy?

Oczywiście znamy sytuacje dramatyczne, kiedy na twórczość wpływała choroba – ona przecież była powodem milczenia Wata. Zdarzały mu się odbierające przytomność ataki nerwobóli. Jak Wittlin – ale z zupełnie innych przyczyn – był on więc autorem wielu dzieł niedokończonych. Pozostała po nim masa porzuconych w trakcie pisania tekstów, zręby większych zamierzeń twórczych, których nie udało się zrealizować.

To jeszcze jedna droga do zamilknięcia: autor porywa się na rozmaite książki, których nie jest w stanie dokończyć. Powodem mogą być warunki polityczne, los uchodźcy, zmiana perspektywy widzenia zjawisk historycznych.

Po Wacie pozostało jednak wielkie dzieło: stworzony wspólnie z Miłoszem Mój wiek.

Ale to był tekst mówiony, spisany z magnetofonu, więc nie można go traktować jako „zwykłego” dzieła literackiego. Ponadto pamiętnik również pozostał niedokończony. Opowieść urywa się w bardzo dramatycznym momencie: Wat wraz z żoną i synem w Związku Radzieckim dostają nakaz przymusowego osiedlenia w Kazachstanie.

Historia Oli Watowej Wszystko, co najważniejsze zaczyna się dokładnie w punkcie, w którym jej mąż przerwał narrację.