Uzależnienia – pułapki dla szukających szczęścia

Następna faza, którą można określić fazą krytyczną, wiąże się z utratą kontroli nad uzależnieniem. Stan odurzenia staje się celem podstawowym – jest to już uzależnienie zaawansowane, które charakteryzuje się tym, że wszelkie działania człowieka są podporządkowane zażywaniu środków odurzających, czy określonym zachowaniom powodującym uzależnienie: „siądę tylko na pół godziny do komputera” – a mija piąta godzina, „wskoczę tylko na jednego” – mija cała noc, „zagram tylko jedną partyjkę” – a gra pochłania grającego na kilka, kilkanaście godzin. Dla wielu osób stanowi to impuls do szukania pomocy: „Już sobie nie radzę” – to budzi niepokój.

Ostatnia faza, chroniczna, wiąże się z utratą całkowitej kontroli nad uzależnieniem. Człowiek skompromitował się już nieraz, wie, że nałóg go wciąga, ale jeszcze myśli, że nad tym wszystkim panuje – w pracy mają do niego pretensje, najbliżsi również mają do niego pretensje i on zaczyna umawiać się sam ze sobą: tylko dwie lampki wina, tylko dwie godziny przy komputerze. Nastawia nawet zegarek, żeby nie przekroczyć czasu. Kiedy zegarek dzwoni, on go nawet nie słyszy, po dwóch lampkach są następne – kontrakt zawarty ze sobą nie ma znaczenia, zrywa się go po raz kolejny.

Ta faza to najsilniejszy stopień uzależnienia, w którym zażywanie środka odurzającego czy podejmowanie określonych zachowań staje się niezbędnym warunkiem funkcjonowania. Na tym etapie uzależnienia środki odurzające, czy zachowania ryzykowne coraz rzadziej wywołują stan euforyczny, a jego doświadczanie jest uzależnione od przyjmowania coraz większych dawek, często niebezpiecznych dla życia. W organizmie jednostki zachodzą niekorzystne zmiany, które mogą prowadzić nawet do śmierci.

6. Jakie są konsekwencje uzależnień (fizyczne, psychiczne, duchowe, moralne, społeczne)?

W mechanizmach uzależnienia można wyróżnić jego trzy typy: fizyczne, psychologiczne (psychiczne) oraz społeczne. Istotą uzależnienia fizycznego jest systematyczne przyjmowanie środka uzależniającego, co prowadzi do wbudowania go w metabolizm organizmu, w przemianę fizjologiczną i tkankową. Wbudowany związek staje się biologiczną potrzebą osoby uzależnionej.

Z uzależnieniem fizycznym wiąże się zjawisko tzw. tolerancji – w miarę czasu zwiększa się odporność na dany środek i pojawia się potrzeba zwiększania dawki. W uzależnieniu fizycznym próba odstawienia środka powoduje sytuacje chorobowe (narkomania, alkoholizm, nikotynizm). By wyjść z uzależnienia człowiek potrzebuje pomocy w postaci specjalistycznego leczenia.

Uzależnienie psychiczne polega na silnej potrzebie, czasem wręcz psychicznym przymusie stosowania środka, który był przyjmowany przez dłuższy czas. Próba odstawienia środka zazwyczaj kończy się niepowodzeniem. Osoba uzależniona psychicznie próbując odstawić środek uzależniający może przeżywać różne stany i doznania psychiczne: gorszy nastrój, poczucie zmęczenia, senność lub pobudzenie, stany subdepresyjne, drażliwość, bezsenność, złe samopoczucie, dlatego też człowiek zaczyna organizować swoje życie w taki sposób, by podporządkować go uzależnieniu.

Koncentruje się na tym, aby nie zabrakło mu środka uzależniającego (narkotyków, alkoholu), często posuwa się do zachowań wykraczających poza własną hierarchię wartości oraz normy moralne.
Uzależnienie społeczne wiąże się z przyjmowaniem środków uzależniających w grupie. Młody człowiek szukając zaspokojenia potrzeby afiliacji pragnie należeć do jakiejś grupy.

Bardzo często przynależność ta pociąga za sobą bezwzględne respektowanie zasad grupy, jej obyczajów, rytuałów. Jeśli w grupie jest zwyczaj palenia papierosów, picia alkoholu, brania narkotyków, oglądania pornografii, niekontrolowanych zachowań seksualnych itp., człowiek ma ogromną „szansę” szybkiego wejścia w nałóg. Tworzy to bardzo niezdrową sytuację jednoczesnego uzależnienia od grupy oraz od środka uzależniającego.