Reemigracja – sytuacja emigrantów po powrocie

Wśród motywów mobilizujących do powrotów z emigracji do Polski można zdecydowanie wyróżnić dwie grupy. Motywem strategicznym jest niewątpliwie posiadanie obywatelstwa unijnego. Umożliwia ono swobodne przekraczanie granicy Polski w jedną i drugą stronę, co ostatecznie powoduje powstanie tzw. migracji wahadłowej i stymuluje migracje sezonowe. Obydwie mają charakter migracji pracowniczych i wpisują się w nie wyjazdy i powroty do domu rodzinnego z przewidywalną częstotliwością. Mamy wówczas do czynienia z migracją heterogeniczną, tzn. taką, kiedy migrujący kieruje się rynkiem pracy i wynagrodzeniem, a nie budowaniem jakiejś więzi między rodakami, którzy żyją w wielkim rozproszeniu. W ten sposób oprócz unijnego obywatelstwa drugi czynnik regulujący powroty z zagranicy ma charakter ekonomiczny. Do motywów strategicznych można zaliczyć jeszcze sytuację demograficzną w Polsce, która w dalszej perspektywie przekładać się będzie na miejsca pracy i wysokość wynagrodzenia.

Kierunki reemigracji, a więc to, skąd powracają Polacy, wyznacza wciąż zmieniająca się koniunktura na rynku pracy w poszczególnych państwach, przeliczenia walutowe i kalkulacje, ile można zarobić, a ile stracić, pozostając jeszcze przez jakiś okres poza krajem. Ważnym elementem motywu powrotu „już” albo „jeszcze nie” jest aktualny kryzys w gospodarce i kurczenie się miejsc pracy, a także coraz aktywniejsza obecność imigrantów na polskim rynku pracy tak legalnym, jak i nielegalnym oraz wypieranie Polaków z tradycyjnie sezonowych prac w państwach Unii i w USA.

Powroty Polaków do ojczyzny z emigracji w perspektywie długofalowej uzależnione są tak od polityki emigracyjnej państw goszczących polskich emigrantów, jak i od spójnej polityki emigracyjnej Unii Europejskiej. Nie bez znaczenia jest też w samej Rzeczypospolitej Polskiej przejście od politycznych deklaracji do faktycznego wypracowania sprawiedliwych zasad korzystania Polaków z unijnego obywatelstwa, podejmowania pracy na obszarze Unii oraz inwestowania w kraju. Ważny jest także fakt wypracowania polityki imigracyjnej dla obcokrajowców, którzy coraz liczniej przybywają do Polski z zamiarem osiedlenia się na stałe.

Zakończenie

Z punktu widzenia teorii migracji niełatwo jest sprecyzować liczbę migrujących, kierunki migracji, faktyczne motywy, jak również w oparciu o te kryteria scharakteryzować poszczególne grupy polskich migrantów. Również ilość sposobów przemieszania się z Polski i do Polski nie pomaga w rzetelnym uchwyceniu zjawiska współczesnych migracji Polaków. Poważną niedogodność w sprecyzowaniu mobilności Polaków „z” i „do” sprawia określenie punktu czasowego czy pokoleniowego, od którego kogoś można nazywać migrantem, a w związku z czym, od jakiego momentu w wypadku powrotu do kraju, staje się on reemigrantem. Brak jednoznaczności tych kryteriów wypływa z obiektywnego stanu rzeczy ruchliwości Polaków tak wewnątrz UE, jak i po innych kontynentach i krajach. Jednak demokratyzacja i normalizacja życia w niepodległej Polsce skutkuje m.in. tym, że zjawiska emigracji i reemigracji tracą swój dramatyczny wymiar i stają się zwyczajnymi przejawami codzienności. Z drugiej strony w dobie globalizacji i powszechnej komunikacji procesy te nabierają dynamicznego charakteru, tak że coraz więcej małżeństw i rodzin korzysta z możliwości realizacji osobistych planów poza swoją małą ojczyzną i krajem pochodzenia. Zebrane w ten sposób doświadczenia, wykrystalizowane sposoby radzenia sobie w sytuacjach krańcowych, znajomość języków, wypracowana postawa tolerancji wobec różnic kulturowych i wyznaniowych oraz zebrany kapitał, przywiezione do kraju, stają się bogactwem, a także i znakiem czasu sytuacji Polaków na progu XXI w.

ks. Wojciech Necel TChr  - Profesor dr hab., kierownik Katedry Historii Źródeł i Literatury Prawa na Wydziale Prawa Kanonicznego UKSW, wykładowca prawa kanonicznego i zagadnień emigracyjnych w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu; autor publikacji książkowych i artykułów naukowych dotyczących m.in. aspektów prawnych duszpasterstwa na rzecz polskich środowisk emigracyjnych.