Małżeństwo, którego nie było

Przeszkody

Przeszkody, aby mogły spowodować nieważność małżeństwa, muszą wystąpić przed zawarciem go albo najpóźniej w chwili jego zawierania. Kodeks Prawa Kanonicznego zna dwanaście przeszkód i nazywa je przeszkodami zrywającymi, czyli takimi, które czynią osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa (por. kan. 1073 KPK).

Przeszkoda wieku. Aby ważnie zawrzeć małżeństwo, mężczyzna musi mieć ukończone szesnaście lat, a kobieta czternaście (por. kan. 1083 §1 KPK). Konferencja episkopatu ma prawo ustalić wyższy wiek wymagany do godziwego zawarcia małżeństwa (por. kan. 1083 §2 KPK). Konferencja Episkopatu Polski przyjęła osiemnaście lat dla mężczyzn i kobiet, dostosowując go do wieku ustalonego przez polskie prawodawstwo. Chodzi o to, że wierni zawierając małżeństwa konkordatowe, muszą być wolni od przeszkód prawa kościelnego i państwowego.

Przeszkoda niemocy płciowej (impotencji). Impotencją nazywamy niezdolność do współżycia seksualnego przynajmniej jednej ze stron zawierających małżeństwo (por. kan. 1084 KPK). Może być ona względna lub absolutna. O pierwszej z nich mówimy, gdy dotyczy tylko osoby, z którą zamierza się zawrzeć związek małżeński. O drugiej zaś, gdy dotyczy wszystkich osób płci przeciwnej.

Impotencja może być także psychiczna (wynikająca z przyczyn psychicznych, nerwicowych itp.) lub organiczna (będąca skutkiem budowy narządów płciowych, np. ich zniekształcenia). Aby impotencja byłą przyczyną nieważnego zawarcia małżeństwa, musi być uprzednia i trwała (por. kan. 1084 §1 KPK). Ponadto wystarczy, że jest względna i może być psychiczna lub organiczna. Z impotencją nie należy mylić bezpłodności, która nie jest przeszkodą do zawarcia małżeństwa (por. kan. 1084 §3 KPK).

Przeszkoda węzła małżeńskiego. Ważnie zawarty sakrament małżeństwa powoduje tzw. węzeł, który pozostaje nierozerwalny. Dlatego nieważnie usiłuje zawrzeć sakramentalne małżeństwo ten, kto jest związany węzłem z poprzedniego sakramentalnego małżeństwa (por. kan. 1085 §1 KPK). Sakramentalne małżeństwo ustaje wraz ze śmiercią przynajmniej jednego ze współmałżonków.

Przeszkoda różnej religii. Dotyczy ona osób, z których jedna została ochrzczona w Kościele katolickim lub była do niego przyjęta i nie odłączyła się od niego formalnym aktem, a druga jest nieochrzczona (por. kan. 1086 §1 KPK). Aby uzyskać dyspensę od tej przeszkody, potrzebne są tzw. rękojmie strony katolickiej, w których zobowiąże się ona, że w związku małżeńskim z osobą nieochrzczoną nie straci wiary katolickiej oraz że dołoży wszelkich starań, aby dzieci z tego związku były ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim (por. kan. 1125 KPK).