Póki jeszcze jesteśmy…

Jeśli sytuacja „testamentów” byłaby analogiczna, to oświadczenie osoby w pełni władz umysłowych, która stwierdza, że jeśli znajdzie się w stanie trwałej demencji, nie chce dłużej żyć, winno być respektowane nawet wówczas, gdy – zgodnie z przewidywaniami – znajdujący się po upływie czasu w stanie trwałej demencji autor „testamentu” w żaden sposób takiej prośby już nie wyraża.

Związana z nierespektowaniem autonomicznej woli krzywda polegałaby wówczas na tym, że autor wbrew swemu „testamentowi” nadal żyje… Krzywdzą go ci, którzy nie ułatwiają mu bezbolesnego „zejścia”. Czy egzystencja może być „krzywdząca”? I na jakiej podstawie – zadaję to pytanie po raz kolejny – można w testamencie wyznaczyć swoich własnych zabójców (obrońcy „testamentów życia” oczywiście w żadnym wypadku nie nazwą ich zabójcami)?

Jak w społeczeństwach, które radykalnie rezygnują dzisiaj z zasądzania i wymierzania kary śmierci, uznać za prawnie dopuszczalne zabicie (eutanazję) niewinnego, tylko dlatego że sobie tego zażyczył? A jeśli życzenie śmierci jest tak ważne, to właściwie dlaczego „przeszkadzamy” samobójcom?

Prawo do umierania

Dla każdego, kto stoi na stanowisku, że wartość ludzkiego życia – bynajmniej nie najważniejsza – wiąże się z życiem jako takim, a nie z życiem, jakiego byśmy sobie życzyli, „testament życia” w takiej jego formie, która obliguje drugich do skrócenia nam życia, nie będzie dobrym rozwiązaniem.

Nie znaczy to jednak wcale, że nie mamy nic do powiedzenia odnośnie do naszego umierania; umierania – nie śmierci, bo śmierć przyjdzie po nas czy sobie tego życzymy, czy też nie. Przynajmniej dwa z wymienionych wcześniej rodzajów oświadczeń mogłyby być wyrazem naszej woli w czasie umierania, zakładając, że nie będziemy już wtedy zdolni do świadomych decyzji.

Reprezentujemy w życiu różne systemy wartości. Wskazana przez nas osoba wyposażona w udzielone przez nas pełnomocnictwo mogłaby w chwilach naszego odchodzenia reprezentować nasze stanowisko odnośnie do, na przykład, poddawania się ryzykownym, nowatorskim terapiom, które mieszczą się w kategorii tzw. środków nadzwyczajnych.

Mogłaby też w naszym imieniu decydować o tym, czy chcemy umierać świadomie, w związku z czym podawana nam dawka leków przeciwbólowych nie będzie dawką pozbawiającą nas bez reszty świadomości, czy też nam na tym nie zależy. Nasz „testamentalny pełnomocnik” upoważniony byłby też do poproszenia w naszym imieniu o towarzyszenie nam w chwili umierania duchownego wyznawanej przez nas religii bądź innych osób, z którymi chcielibyśmy wówczas być. Tą osobą mógłby być ktoś z naszej rodziny, ale niekoniecznie – moglibyśmy prosić o to przyjaciela, który akurat jest nam bliższy niż rodzina; nie można też wykluczyć, że w chwili naszego umierania nie będziemy już mieć żadnej rodziny.

Już to przez pełnomocnika, już to bezpośrednio – czyli z konieczności: uprzednio – moglibyśmy też wyrazić naszą wolę odnośnie do „agresywnych” form terapii. Wydaje się w pełni usprawiedliwione, że można ich sobie w określonych wypadkach nie życzyć. Nie mam tutaj na myśli ryzykantów, którzy oddając się różnym formom niebezpiecznych dla życia szaleństw, wytatuują lub wypiszą sobie dumnie na ciele „DNR”.